Banksy önemlidir, çünkü tektir! Sistemin çarpıklığına darbe vuran sessiz bir protesto sesidir! Geceleri biz uyurken duvarları politik eleştirilerle boyar. Popüler kültürün piyonu olmaya karşı olan sanatçı, fırça darbeleriyle en popüler isyanı yine kendisi başlatmıştır. Bu nedenle ironiktir.

Peki Banksy kimdir?

Dünyanın en esrarengiz sanatçılarından biri olan ve kendisiyle ilgili İngiliz olması dışında neredeyse hiçbir şey bilinmeyen efsanevi sokak sanatçısı ünlü olmayı reddedip, maskesi ardına saklandıkça dikkatleri daha çok üstüne çeken bir aktivisttir. Banksy adıyla bilinen sanatçının 1974 Bristol doğumlu olduğu iddia edilmektedir.

Hiphop kültürüyle beraber 1970’lerin başında ortaya çıkan graffiti, zaman içerisinde birçok evrim geçirmiştir. 1980’lerde Pop Art akımdan fazlaca etkilenmiş olan graffiti stencil boyama adı verilen şablon tekniğini Pop Art’tan almıştır. Banksy’nin eserlerinin karakteristik özelliğini de bu teknikler oluşturmuştur.

Banksy, 1990’ların başında serbest bir graffiti sanatçısı olarak sokaklara resimler yapmaya başlamıştır. Londra ve Bristol’de yapmış olduğu graffiti sanatı ile ilk kez dikkatleri üzerine çekmiştir. Genelde eserlerinde anti-savaş, anti-kapitalist ve anti-kuruluş gibi düşünceli görsel hale getirmesiyle ünlüdür. Her zaman krizin, çatışmanın ortasındaki insanların problemlerine dokunacak işler çıkaran, bir başka deyişle dünyanın kanayan yaralarına parmak basan bir tarzı olmuştur. Eserlerinde belli başlı imgeler kullanır, çocuklar, balonlar, yaşlılar, polisler, askerler ve maymunlar gibi…

Londra’nın birçok duvarını süsleyen Banksy’nin en bilindik eserlerinden olan bu eser Kırmızı Balonlu Kız ismiyle anılmaktadır. Bu eser “Her zaman umut vardır!” anlamını taşımaktadır. Madonna, Justin Bieber gibi isimlerin de sanatçının hayranı oldukları bilinmektedir. Hatta öyle ki Justin Bieber’in kolunda bu kırmızı balonlu kızın dövmesi bulunmaktadır.

Kendisini sanat teröristi, hatta vandal olarak tanımlayan Banksy’e göre nasıl ki rap şarkıcıları müziklerinde kendilerini “nigger” kelimesi ile özdeşleştiriyorlarsa, graffiti sanatçıları da ‘vandal’ kelimesini kendileri için kullanmaya başlayacaklardır. Arkasında kendilerini ‘eğitimli vandal’ olarak tanımlayan destekçileri ve takipçileri olduğu bilinmektedir. Kimilerine göre ise Banksy’nin ‘eğitimli vandal’ lakaplı gerilla sanatçılarından oluşan bir örgütü vardır.

Banksy’nin kamu malına zarar verdiğini düşünen ve yapıtlarını sanat eseri olarak görmekten çok terörist eylem olarak adlandıran hatırı sayılır bir kesim ile birlikte İngiliz hükümeti de, kimliğinin ifşa olması durumunda bir suçlu gibi yargılanacağını öngörmüşlerdir. Bu tehdit Banksy’nin kimliğini açıklamaması için bir başka neden olarak sunulabilir.

İlginizi çekebilir: Gökhan Erdem’den “Kendini İmha Eden Eser: Banksy ve Sanat Piyasası”

Yukarıdaki üç eser Banksy’nin Batı Şeria’da İsrail’in intihar bombacılarına karşı güvenlik gerekçesiyle kurmuş olduğu 680 kilometrelik güvenlik duvarının üzerine yaptığı dokuz eserden üç tanesidir. Duvarın İsrail tarafında bulunan bu çizimlerle Banksy İsrail’in inşaatını tiye almıştır. İlk resimde duvara açılmış hayali bir deliğin içinden görünen cennetvari bir plaj resmi, bir diğerinde ise İsviçre’yi andıran türden bir dağ manzarası bulunmaktadır. Bu resimleri çizdiği sırada can güvenliği bulunmadığını ve İsrail askerleri tarafından silahla tehdit edildiğini sözcüsü aracılığıyla duyurmuştur.

Kız ve Asker adındaki bu eser İsrail duvarının Beytüllahim bölgesine resmedilmiştir. Banksy, ‘Santa’s Ghetto’ sergisinin tanıtımında bu resmi kullanmıştır. Sergi için Beytüllahim bölgesini seçmiş olmasının nedenini, buranın İsa’nın doğum yeri olması ve aynı zamanda tüm insan hakları ihlalleri iddialarının da merkezi olması, şeklinde açıklamıştır.

Londra’nın kuzeyinde Chalk Farm’de bulunan bir duvar graffitisi olan Hizmetçi sonradan Doğu Londra’daki V&A Çocukluk Müzesi’nde sergilenmiştir. Bu eserden oluşturulan bir şablon, 2008’in Aralık ayında New York’ta bir Sotheby açık arttırmasında 1.870.000 dolar rekor fiyat etiketiyle satılmıştır. Kendisinin en pahalı eseri olarak bilinir.

Banksy’nin Los Angeles’da bulunan bu eseri lokal bir grup tarafından otoparkın park alanına çevrilmesi konusundaki çabalarına ışık tutmuştur.

Exit Through the Gift Shop (Çıkışlar Hediyelik Eşya Dükkanından)

Banksy’nin hayatını anlatan Exit Through The Gift Shop filminin prömiyeri 2010 yılında Sundance Fim Festivali’nde yapılmıştır. Banksy’nin bu prömiyere gelip gelmeyeceği büyük tartışma konusu yaratırken, Banksy prömiyere bir mesaj yollayarak katılmayı seçmiştir. Mesajda şunlar yazar: “Bayanlar, baylar ve yayıncılar… Sanatın saf heyecanı ve ruhunu aktaran bir film yapmaya çalışmak çok zor bir iştir. Bu yüzden hiç zahmete girmedik. Bu basitçe gündelik hayatın bildiğimiz hikayesidir. İzlemek üzere olduğunuz şey gerçektir, özellikle de yalan söylediğimiz kısımları…”

Banksy ve The Simpsons İşbirliği

2010 Ekim tarihinde dünyaca ünlü çizgi dizi Simpsons’ın açılış bölümünü aykırı sokak sanatçıcı Banksy yapmıştır, her zamanki ağır eleştirilerini ve kara mizah üslubunu burada da korumuştur. Simpsons dizisi önce sevimli bir girişle başlamış ancak Banksy dokunuşuyla karanlık ve eleştirel bir boyuta geçmiştir.

The Simpsons tarihinde o zamana kadar bir ilk olarak kaydedilen çocuk işçi istismarından, hayvan hakları istismarına kadar pek çok problem trajikomik bir üslupla eleştirilmiştir.

Bu eleştirel yaklaşımın izleyicileri ve hatta animasyon departmanını fazlasıyla rahatsız ettiği iddia edilmiştir.

Bu sahne Asya’da kötü şartlar altında çalıştırılan işçilere gönderme amaçlıdır. Kore’nin animasyon stüdyolarıyla çok daha ucuza çalışan ve de işçi çalıştıran Amerikalı dizi yapımcılarına eleştiri niteliğindedir. Şahsi görüşüme göre burada, ince dokundurmalarla dolu, evet kasvetli ama aynı zamanda dahice hicivlerle bezenmiş bir giriş hazırlamıştır Banksy.

Banksy’nin son eserlerinden biri olan Çocuk İşçi Uzakdoğulu bir çocuğun İngiliz bayrakları dikerkenki halini göstermektedir. İngiltere’de çocuk işçi çalıştırıp fason üretim yapılan skandala yapmış olduğu bir göndermedir. Bir gece aniden duvardan çalınan bu eser, sonrasında Miami’de bir açık arttırmada 450.000 pound gibi bir satış rakamıyla alıcı bulmuştur. Bu durum mahalle sakinlerini çileden çıkarmış olsa bile, ‘sokaklar herkesindir’ mantığı ile çalan kişi ve ya kişiler üzerinde herhangi bir suç duyurusunda bulunulmamıştır.

Banksy’nin Satın Alınan Eserleri

İngiltere’nin Brighton kentinde bulunan Prince Albert Pub’ın duvarına çizilmiş olan eseri satın alan kişinin ismi açıklanmamıştır. Miami’de açık arttırmada 573 bin dolara satılmış olduğu bilinmektedir. Banksy bu eserinde aşkın, hangi türde olursa olsun özgür olması gerektiğinin ve toplum tarafından kabul görmesi gerektiğinin altını çizmektedir.

Banksy’nin yapmış olduğu Harap Edilmiş Telefon Kulübesi heykeli, balta ile yaralanmış, kanlı bir görüntüye sahiptir. Farklı eyaletlerde de bu tarz acı çeken telefon kulübeleri heykelleri mevcuttur. Londra’da Soho Meydanı’nda sergilenen bu özel parça, Şubat 2008’de New York Sotheby’s’de 605.000 dolara satılmıştır.

Banksy’nin David adı verdiği neredeyse insan boyutunda olan bu eseri cam elyaftan yapılmıştır. Michelangelo’nun ünlü heykelini onun anısına revize etmiştir, kişisel dokunuşunu vurgulamak içinse David’e bomba imha ceketi giydirmiştir. 2007 Ekim ayında Londra’da 416.742 dolara satılmıştır. 2009’da Banksy tekrar bu heykelden yapmış, bu kez yüzüne bir eşarp takıp, intihar ceketi giydirmiştir.

Süper Bir Uygulama: Banksy London Tour

Bir iPhone uygulaması olan ‘Banksy London Tour’, 7.99 TL karşılığında kullanıcılara Londra’nın sokaklarında Banksy’nin eserlerinin yerlerini harita üzerinde gösteriyor. Neredeyse bir galeride geziyormuşcasına, her eserin hangi sokakta, hangi caddede, hangi duvarda bulunduğunu gösteren uygulama, aynı zamanda eserlerin belli başlı özelliklerini, resimleriyle beraber tanıtıyor. Size ise sadece sokaklar arasında gezinmek kalıyor.

http://www.banksy.co.uk/

Instagram: @banksy