Şu an yaşamış olduğunuz hayatın dışında yepyeni farklı hayatlarınız olabileceğini hiç düşündünüz mü? Hayatınızın çok başka bir şekilde ilerleyebileceğini, hiç tanışmadığınız bambaşka insanlarla aile olabileceğinizi, dostluklar kurabileceğinizi, önceden ilgilendiğiniz ve bir şekilde bıraktığınız bir sanat dalında profesyonelleşerek ünlü biri bile olabileceğinizi… Eğer sizde bu gibi ihtimalleri hep merak ettiyseniz ve şu sıralar koskocaman bir olasılıklar diyarı olan hayatınızın seyrini sorgulayıp anlamlandırmaya çalışıyorsanız Matt Haig’in Gece Yarısı Kütüphanesi kitabı tam da size göre çünkü bu kitap ile bin bir çeşit hayallerimizin gerçekleşebilme ihtimallerinde buluşuyoruz!

Zaman zaman herkesin hayatından sıkıldığı ve bunaldığı anlar olur. Yaşamak için pek bir neden dahi bulunamayan anlar… Tam o an zaman ansızın durarak, kalbinizin ve zihninizin sorgu odasında yerini alır. Hayatınızı gözünüzün önüne getirip akıp giden koskocaman bir ömrün hesaplaşmasıyla yüzleşmek zorunda kalırsınız ve kendinize sorarsınız; şuan yaşamak istediğim hayatın içinde miyim yoksa dışında mı? Kendimi seviyor muyum, çevremdeki insanları gerçekten sevip anlayabiliyor muyum, onların hayatında nerede yer alıyorum veya onları hayatımın hangi köşesinde misafir ediyorum… Zor bir süreç olarak gözüken bu ruh hali aslında doğal bir döngünün parçası olarak karşımıza çıkar ve insan ara ara bu bataklığın içine çekilmek durumunda kalır. “Bu ruhsal çıkmazın daha sağlıklı bir hayata kavuşabilmek için yaşanması gerektiğini Ünlü filozof Eflatun “Sorgulanmayan hayat yaşanmaya değmez” sözleriyle açıklar. Ona göre hayatımızın büyüsü onu nasıl ele aldığımız ve eleştirebildiğimiz ile yakından ilgili..  

Sonsuz olasılıklar evreninde bin bir çeşit hayatın başrolünde yer aldığınızı düşünün. 2020 Goodreads Yılın En İyi Romanı seçilen Gece Yarısı Kütüphanesi tam da bu konuya ışık tutuyor. Kitabın ana karakteri olan Nora, kötü bir şekilde ilerleyen hayatını sorgulamaya başlayarak sonsuz ihtimaller evreninde yeşermeye devam eden hayatlarıyla bir bir yüzleşiyor. 

“Hayat yalnızca yaptıklarımızdan değil, yapmadıklarımızdan da oluşur ve yaşadığımız her an… bir çeşit dönemeçtir.” Gece Yarısı Kütüphanesi’nin ana karakteri olan Nora, kitabın başında adeta ihtimaller okyanusunda nefes alabilmeye ve hayata tüm canlılığıyla karışmaya çalışır fakat bir türlü yapamaz.

Otuzlu yaşlarında genç bir kadın olan Nora Seed, çalıştığı mağazadan kovulup kedisini de kaybedince hayatı boyunca verdiği her kararın yanlış olduğunu düşünmeye başlar. Kendisini bu dünyada fazlalık olarak görür ve sanki herkes onsuz daha mutlu olabilirmiş gibi hisseder. Aklını ise hep yapamadığı ve yaşayamadığı hayatları işgal eder. Umutsuzluk içinde daha düzenli ve mutlu olabildiği bir hayatın hayallerine kapılıp gider; kedisinin ölmeme ihtimali, abisi ile rock grubu kurup dünyaca ünlü bir rock starı olma ihtimali, sevgilisiyle evlenmekten son anda vazgeçmeyip evlenebilme ihtimali, profesyonel yüzücü olma ihtimali, buzul araştırmacısı olma ihtimali ve en yakın arkadaşıyla Avusturalya’ya gidebilme ihtimali.. Tüm bu “keşke”lerin besleyici tohumu olan ihtimaller diyarında gün geçtikçe boğulan Nora, son zamanlarda kendisini gerçekten büyük bir çıkmazın içerisinde hisseder ve hayatın artık onun için bir anlam ifade etmediğini düşünmeye başlar. Hatta hayatından vazgeçmenin tam zamanı olduğunu düşünür. Riskli bir kararın eşiğindeyken kendisini ansızın devasa büyüklükteki bir kütüphanede bulur.  Yaşamın ve ölümün incelikle ayrıştığı, zamanın durduğu “Gece Yarısı Kütüphanesi’nde..”

Nora gözlerini birden sonu belirsiz olan bu kütüphanede açar ve bir süre sonra karşısında eskiden tanıdığı ve kök yaşamında babasının ölüm haberini veren Bayan Elm’i görür. Kütüphanenin başında bulunan Bayan Elm, Nora’nın içinde kalan yaşamadığı hayatlarına dair merak ettiklerinin sembolik bir anahtarı gibi gözükür çünkü hikayenin başından itibaren Nora’ ya rehberlik eder.

Kütüphanenin raflarında yer alan her bir kitabın içinde Nora’nın doğduğu günden itibaren yaşayabileceği birbirinden farklı hayatlar yer alır. Yani bu kitaplar ana karakterimizin hasretini çektiği ve hiç bir zaman ulaşamadığı anları içerir. Nora’nın dikkatini ilk etapta diğerlerinden daha farklı gözüken ağır ve gri renkli bir kitap çeker.  Bu kitap Nora’nın hayatı boyunca düşündüğü pişmanlıklarını içerir.

Gece Yarısı Kütüphanesi Nora’nın kök yaşamındaki sorunlarına yönelik birçok sorunun cevabını taşır. Fakat unutulmamalı ki bu eşsiz serüven tehlikeli olabilir. Bayan Elm, Nora’ya kütüphanedeki yolculuklarında asla acele etmemesi gerektiğini ve dikkatli adımlar atması gerektiğini söyler çünkü kök yaşamındaki bedeni en son verdiği karar sebebiyle hayatını kaybetme eşiğine gelir. Ayrıca kütüphanenin de kendi içinde bir takım riskleri bulunur. Mesela Nora keşke şunu yapabilseydim, keşke şöyle biri olabilseydim dediği bir hayatı seçtiğinde aslında orada yaşamı çoktan sona ermiş olabilir. Eğer böyle bir durumla karşılaşırsa kütüphaneye dönmesi de imkansızlaşır. Seçtiği herhangi bir hayatta mutsuz ve umutsuz hissederse de Nora gözlerini aniden kütüphanede açar.

Tüm bu riskli olasılıklarla birlikte kütüphanenin içinde fantastik bir yolculuğa çıkan Nora, hikayenin sonunda artık bambaşka biri olur. Kitaplarda yüzleştiği hayatlar Nora’nın aklını, ruhunu ve kalbini tekrardan canlandırır çünkü kitapların içinde gezindikçe nasıl biri olduğunu ve nasıl bir hayat istediğini çok daha iyi anlar.

Matt Heig Gece Yarısı Kütüphanesi’nde okurlarına vermek istediği ana fikri akıcı ve yalın bir anlatımla aktarmış. İki yüz seksen üç sayfalık hikaye boyunca Nora ile birlikte olayların akışında sürüklenirken anladım ki hayat koskoca bir mücadele alanından ibaret. Yaptığımız bütün seçimler hayatımızı inanılmaz bir şekilde etkiliyor. Bu seçimlerin bazıları olumlu izler bırakırken bazıları da hayatımızı mahvedebilecek düzeye dahi getiriyor ama en nihayetinde her şeyi düzeltebilmek de bize kalıyor. 

Kapak Fotoğrafı: Şura Savranoğlu

İlginizi çekebilir: Tuğçe Mot’Tan Matt Haig