Haberler

Geçtiğimiz yılın ödülü kazanarak büyük ses getiren Annie Ernaux’nun ardından bu yılın Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Norveçli yazar Jon Olav Fosse oldu.

Ülkesinin en çok sahnelenen tiyatro yazarlarından biri olan 64 yaşındaki Fosse, 40’a yakın oyunun yanı sıra romanlar, kısa öyküler, çocuk kitapları ve denemelerin yanı sıra, şiirleriyle de tanınan Jon Fosse’nin seçilme sebebi Akademi tarafından “söylenemez olana ses veren yenilikçi oyunları ve düzyazıları” şeklinde açıklandı. Nobel Edebiyat Komitesi üyesi Anders Olsson, Fosse’nin eserinin “Norveç kökeninin diline ve doğasına” dayandığına vurgu yaptı. Bjørnstjerne Bjørnson, Knut Hamsun ve Sigrid Undset’in ardından Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan dördüncü Norveçli yazar olan Fosse “Şaşkınım ve biraz da korkuyorum. Bunu, her şeyden önce edebiyat olmayı amaçlayan edebiyata verilen bir ödül olarak görüyorum.” açıklamasında bulundu. Bu yılın adayları arasında Japon yazar Haruki Murakami, Kanadalı yazar Margaret Atwood ve İranlı yazar Salman Rüşdi gibi Fosse’ya kıyasla daha popüler isimler de bulunuyordu.

Kitapları elliden fazla dile çevrilen üretken, şahsına münhasır bir yazar… Haruki Murakami ismini duymamış okur bulunmasa da 1Q84 yalnızca uzunluğu ve kullanılan bolca metaforla pek çok kişi için göz korkutucu olabiliyor. Eğer onlardan biriyseniz belki de yazarla kaynaşmaya Hiroko Dozen ve Kunio Namakura’nın hazırladığı Haruki Murakami Sözlüğü ile başlayabilirsiniz.

Sadece çok iyi bir yazar değil, çok üretken bir çevirmen oluşu, sinefil ve plak koleksiyoneri oluşu, güzel lahana sarması yapabildiği, gözleri yaşarmadan soğan doğrayabildiği, en çok dişi ve yaşlı kedileri sevdiği gibi bir çok kişisel bilgiye de yer veren sözlük Murakami Harikalar Diyarı’na bir yolculuk vadediyor. Haruki Murakami Sözlüğü, zengin bir hayal gücünün ürünü, anlam ve derinlik peşindeki Murakami edebiyatına giriş için müzikten filmlere, yazarlara, yönetmenlere, farklı coğrafyalara doğru birlikte bir yolculuğa çıkarıyor; eserlerinin hayranı ‘Murakamik’lerden yazarla ilk kez tanışacaklara herkese hitap eden bir koleksiyon kitabı olmayı hedefliyor.

Üzücü nedenlerle bir pop ikonu olmasının yanı sıra travmalarıyla anılan Britney Spears’ın yaşam öyküsü Ekim ayında “I’m Not a Girl Not Yet a Woman” şarkısından alınan bir söz “The Woman in Me” başlığıyla yayında olacak.

Britney’nin yaşadıklarını ilk kez kendi ağzından anlatabildiği bir kaynak olmayı vadeden kitap, yayıncısı Gallery tarafından “özgürlük, şöhret, annelik, hayatta kalma, inanç ve umut hakkında cesur ve şaşırtıcı derecede dokunaklı bir hikaye” olarak tanımlanıyor. Özellikle babasıyla arasındaki yıllar süren vesayet davasına ilişkin detaylara dair söyleyecekleri merak edilen sanatçını kitabı Time dergisinin eski editörlerinden ve ‘ghost writer’ Sam Lanksy ile birlikte yazdığı söyleniyor. 2021’deki bir mahkeme duruşmasından basına sızan ses kaydındaysa Spears, yasal düzenlemeyi “taciz edici” ve “travmatik” olarak nitelendirdiği ve “Ben de hikayemi dünyayla paylaşabilmeyi isterim” dediği biliniyor. The Woman in Me’nin kar elde etme amacıyla tasarlanmış diğer “dürüst” yaşam öyküleri gibi yetersiz kalıp kalmayacağı ise merak konusu.

Kütüphane denince aklınıza ne geliyor? Sessiz olmanızı öğütleyen sorumlular? Eski kitaplar? Sıkıcı ya da karanlık mekanlar? Kütüphaneler durumun böyle olmadığını anlatmak için TikTok’u kullanıyor.

Etkileyici bir merkez, arama motoru veya topluluk tarafından oluşturulan eğitim yeri olarak TikTok, mevcut dijital kültürün ve aktif katılımcılarının yaratıcısı, toplayıcısı ve destekçisi konumunda. Durum böyleyken #BookTok janrası altında popüler içerikler üreten kütüphaneler, ulaşılması zor topluluklarla bağlantı kurmayı, onların bir kamu malına ilgi duymalarını sağlamayı ve topluluk oluşturmalarına ve neredeyse her alanda kendilerini zenginleştirmelerine yardımcı olmayı başarabiliyorlar. Eğlenceli hatta bir kütüphane için “yeterince ciddi olmayan” içerikler kütüphanelerin popülaritesini arttırmak ve genç kuşaklara kütüphanelerin müze gibi tek seferlik bir ziyaret mekanından fazlası olabileceklerini göstermek adına önem taşıyor. Üçüncü mekanların geri döndüğü bir evrende kütüphaneleri ilgi noktası haline getirebilir miyiz? Bir örneğini görmek isterseniz İngiltere’deki Brentwood Kütüphanesi’nin içeriklerine göz atabilirsiniz.

Hayatta olsaydı bu yıl 40. yaş gününü kutlayacak olan Amy Winehouse’un günlük yazıları, kendi el yazısıyla yazılmış şarkı sözleri ve daha evvel görülmemiş fotoğraflarının yer alacağı Amy Winehouse: In Her Words isimli kitap 29 Ağustos’ta okuyucularla buluşacak.

Önsözünü Winehouse’un ebeveynlerinin üstleneceği 288 sayfalık kitaptan elde edilen gelirler ise dezavantajlı gençlere destek veren Amy Winehouse Foundation’a bağışlanacak. Kitabı yayınlayacak yayınevi HarperCollins’den Lisa Sharkey kitaba ilişkin olarak: “Amy Winehouse’u kırkıncı yaş gününde tam olarak anlamak için, onun özel düşünceleri ve duygularıyla dolu bu son derece kişisel ve açıklayıcı kitap, büyük hayaller kuran ve derinden önemseyen sanatçının kalbini ortaya çıkarıyor. Bu değerli hatırayı yayınlamaktan daha fazla gurur duyamazdık ve kızlarını bu hassas güzel kitapta paylaştıkları için ebeveynleri Janis ve Mitch’e minnettarız.”

Yılın kitap okuma konusunda en verimli olduğunuz dönemleri hangileri? Bahar yaklaşırken evde kalma ve battaniye altında uzun saatler kitap okuma sezonunun da yavaş yavaş sonuna geliyoruz. Bu dönemde okuma listelerinizi güncellemek ve yeni çıkan kitaplara göz atmak isterseniz birkaçını sizin için listeledik.

Yakınlıklar: “Bütün İnsanlar Ahlaksız ve Kötüymüş” öyküsüyle 2021 BBC Ulusal Öykü Ödülü’ne layık görülen, Lucy Caldwell’in hikayelerine yer veren “Yakınlıklar” farklı yaşlardaki kadınların deneyimlerinden kadınlık, doğum kontrol hakkı, kürtaj yasakları, aile gibi güncel meselelere odaklanıyor.

Çorba Dayanışması: Ben Davis’in ilhamını gerçek bir olaydan aldığı, daha yaşanabilir bir dünya için toplumsal duyarlılığın arttırılması gerektiğini savunduğu romanı “Çorba Dayanışması”, evsizlik, savaş, eşitsizlik, hastalık gibi hassas konuları okuruna, mizahla iç içe, çift yönlü bir kurgu içinde aktarıyor.

Yüzücüler: Tavan Arasındaki Buda kitabıyla ünlenen yazar Julie Otsuka’nın yeni romanı “Yüzücüler”, bir annenin demansı ve kızının ona sevgisi üzerine güçlü bir hikâye sunuyor.

Dünyalılardan: Uluslararası çoksatan romanı Kasiyer ile tanıdığımız Sayaka Murata, yeni kitabı “Dünyalılar”da, çocukluğunda cadı ya da uzaylı olduğuna inanan Natsuki’nin yetişkin yaşamı, beklentiler ve aseksüel eşiyle birlikte tetiklenen travmalarıyla mücadelesini konu ediniyor.

Yumuşaklığın Gücü: Riske Övgü’nün yazarı Anne Dufourmantelle, kırılganlığa adadığı kitabı “Yumuşaklığın Gücü”nde sorguluyor: “Yumuşaklık bir muamma… Karşılamak ile vermekten müteşekkil bir ikili harekete eklenmiş, ölümle doğumun imzaladığı geçişlerin eşiğinde beliriyor. Kendi yoğunluk derecelerini taşıdığı, sembolik bir kuvvet olduğu ve şeyler ile varlıklar üzerinde dönüştürücü bir kabiliyeti bulunduğu için de bir güç.”

Robot Sophia’nın sergisi, Midjourney eserleri ve son olarak Jerry Saltz’ın Refik Anadol eleştirileri… Yapay zekanın modern sanattaki yeri tartışma konusu olmayı sürdürürken, ChatGPT ile benzer tartışmalar edebiyata da taşınıyor.

ChatGPT, OpenAI tarafından geliştirilen ve kendisine verilen girdiye göre insan benzeri metinler üretebilen bir yapay zeka dil modeli yani bir bakıma yazımın Midjourney’i gibi düşünmek mümkün. Aylık bilim kurgu dergisi Clarkesworld’ün Mashable ile paylaştığı bilgilere göreyse işler şu noktada ilginçleşiyor: ChatGPT kullanan insanlar, yapay zeka tarafından üretilen sohbet robotundan bir kısa öykü yazmasını istiyor, ürettiği metni kopyalıyor ve bu çalışmayı yayınladıkları yazılar için ödeme yapan edebiyat dergilerine gönderiyor. Clarkesworld’ün editörü Neil Clarke “ek iş”lere (side hustle) ilişkin önerilerde bulunan sayfaların cesaretlendirmesi ile birlikte insanların daha kolay bir biçimde para kazanmak için bu yöntemi sıkça kullanmaya başladıklarını ve derginin yalnızca Şubat ayında yapay zeka tarafından yazılmış 500 öykü başvurusu aldığını belirtiyor. Genellikle kötü yazılmışlar ve hatta çoğu zaman aynı başlıklara sahip AI öykülerinin tespitleri kolay olsa da Clarkesworld’ün gönderim sisteminde yarattıkları karmaşa nedeniyle başvuruları durdurmak zorunda kaldıklarını ekliyor. AI tarafından yazılan öykülere dair bir diğer sorun ise eser sahipliğinin ve bundan doğan hakların kime ait olacağı.

Yeni bir yıl ve okunacak onlarca kitap. Eğer 2023 için kararlar listenizde daha çok okumak varsa endişelenmeyin. Yeni yılda okuyucuyla buluşacak kitapların yazarları arasında Margaret Atwood ve Paul Auster gibi modern klasiklerin yazarlarından Prens Harry’e (!) pek çok heyecan verici isim var. Time’ın 2023’ün en çok beklenen kitapları listesinde yer alanlardan birkaçı şu şekilde:

Bloodbath Nation, Paul Auster: Yazar Paul Auster, fotoğrafçı Spencer Ostrander ile birlikte Amerika’nın silahlara olan benzersiz takıntısının izini sürüyor. Hayatları silahlar yüzünden parçalanan insanlara yer veren kitapta Auster, silahlı şiddet eyleminin kendi ailesi üzerindeki dalgalanan etkilerini de inceliyor.

The Good Life, Robert Waldinger ve Marc Schulz: Harvard Tıp Okulu’ndaki Yetişkin Gelişimi Çalışması, daha uzun ve daha mutlu bir yaşam sürmenin ne gerektiğini keşfetme umuduyla bireyler ve aileleriyle 85+ yıldır röportajlar yapıyor. Kitap da bu araştırmalardan yola çıkarak insanlarla anlamlı bağların nasıl kurulacağına dair ipuçları sunuyor.

Spare, Prince Harry: Başlığı, Prens Harry gibi küçük bir kardeşin İngiliz kraliyet tahtına ilk sırada olmadıklarında aldığı resmi olmayan takma adı ifade eden yüklü “varis ve yedek” ifadesine bir selam niteliğinde olan kitapta Harry, annesi Prenses Diana’nın trajik ölümünden sonra kraliyet ailesinin büyümesinin nasıl bir şey olduğuna dair gözü kara ve dürüst bir bakış sunmayı vaat ediyor.

Old Babes in the Wood, Margaret Atwood: Cadı olduğunu iddia eden bir anne, salyangoz olarak reenkarne olan bir kadın banka memuru ve “Margaret Atwood” ile bilimkurgu harikası George arasındaki bir konuşma… Atwood’un yeni kitabında pandemik çağın belirsizliğinden ilham alan 15 kısa öykü yer alıyor.

Poverty, By America, Matthew Desmond: Yazarın Pulitzer Ödüllü 2016 kitabı Evicted: Poverty and Profit in the American City’nin devamı niteliğindeki kitabı, zengin ve orta sınıf Amerikalıların bilerek ve bilmeden bozuk bir sistemi nasıl sürdürdüklerini gösteriyor.