Haberler

Her sokak sanatı eseri ya da her kimliğini gizleyen sanatçı için yapılan Banksy kıyaslamaları… Sanatla uzaktan yakından ilgili herkesin bildiği o isim… 2003 yılında BBC ile yaptığı ve yeni gün ışığına çıkarılan röportajda Banksy gerçek ismini açıklıyor!

BBC Radio 4‘un The Banksy Story programı için yayınlanan özel bir bölümün parçası olan ve yirmi yıl önce radyoya kaydedilen ancak hiçbir zaman yayınlanmayan röportaj sanat muhabiri Nigel Wrench tarafından gerçekleştiriliyor. Wrench, röportajda Banksy’nin gerçek ismini kullanıp kullanamayacağını soruyor ve he Independent’ın zaten bu ismi kullandığını belirterek sanatçıdan isminin Robert Banks olup olmadığını teyit etmesini istiyor. Banksy de “Adım Robbie” açıklamasında bulunuyor. Röportajın devamındaysa grafitinin vandalizm olup olmadığı üzerine görüşlerini şu şekilde açıklıyor: “Eğer düzgün yapılırsa yasadışıdır! Ama yaptığım işlerden dolayı çoğu insandan iyi tepkiler aldığımı düşünüyorum. Bilirsiniz, geçmişte polislerin bile hoşlarına giden şeyler olduğunu söyledikleri oldu, ama… Ben sadece dışarı çıkıp bunları boyamanın benim hakkım olduğunu düşünüyorum. Eğer beğenmezlerse gidip üzerini boyamak da aynı şekilde bir başkasının hakkı, anlıyor musunuz? Aslında bir kova beyaz boya ile bir şeylerin üzerini boyamak çok uzun sürmez. Bence şehre büyük bir oyun alanı gibi davranırsanız daha iyi olur. Orası etrafı dağıtmak için var, anlıyor musunuz?”

Bir Fransızce playlist hazırlamanız gerekse en başta kim yer alırdı? Çoğumuzun yanıtı şüphesiz Edith Piaf olacaktır. Tam da bu yüzden Warner Music Group sanatçının bir animasyon biyografisi üzerinde çalışıyor. Piaf’ın kendi yapım şirketi Seriously Happy ile birlikte çalışan şirketin açıklamasına göre; “Animasyon yüzlerce ses klibi ve görüntü üzerinde eğitilmiş yapay zeka teknolojisine” sahip olacak!

Piaf’ın1920’lerden 1960’lara kadar olan hayatını New York ve Paris eksenlerinde gösterecek filmde “La Vie en rose” ve “Non, je ne regrette rien” gibi en bilinen şarkılarının kayıtları da yer alacak. Hikayesini ise Piaf’ın kendisi yeniden canlandırılan sesiyle anlatacak. Yapılan açıklamalara göre: “Animasyon, Édith’in hikayesine modern bir bakış açısı getirirken, arşiv görüntüleri, sahne ve TV performansları, kişisel görüntüler ve TV röportajları da izleyicilere Piaf’ın hayatının önemli anlarına otantik bir bakış sağlayacak.” Yapay zekadan destek alarak sanatçının yeni nesile kazandırılması hedeflenen filmin vizyon tarihi henüz belli olmamakla birlikte söylenenler arasında; filmin daha önce; Sting, Stevie Wonder ve Donna Summer hakkında TV belgeselleri hazırlamış olan Julie Veille‘in bir fikrine dayandığı var.

Sinemanın üretimden dağıtıma, festivallerden ödül törenlerine her aşamasında erkek egemen bir endüstrinin önlerine koyduğu fırsat eşitsizlikleri, engeller, taciz, küçümseme ve azımsamalara rağmen başarıları ve yetenekleriyle çok iyi filmler yapmayı başarmış kadınların sayısı hiç de az değil. Bunlardan biri olan Sofia Coppola, yakın zamanda The New York Times’a verdiği röportajda projeleri için finansman bulmanın kendisi için ne kadar zor olduğunu açıkladı.

Filmlerine ödeme yapacak bir stüdyo bulmanın yanı sıra bakış açısını anlamayan stüdyo yöneticileriyle (genellikle heteroseksüel beyaz erkekler) iletişim kurmakta da zorlanan yönetmene göre: “Kadın yönetmenlerden daha garanti işler yapmaları bekleniyor.” Coppola Apple ile gerçekleştirmeyi planladığı “The Custom of the Country” projesinin iptali nedenini şöyle açıklıyor: “Sevimsiz bir kadın fikri onlara göre değildi. Para vermekten sorumlu kişiler genellikle heteroseksüel erkeklerdir. Alt kademelerde her zaman benim gibi düşünen insanlar olur ama patronların belli bir hassasiyeti var. Tanınmış biri olarak bile finansman bulmak benim için bu kadar zorsa, yeni başlayan genç kadınlar için endişeleniyorum.”

Iraklı-İngiliz gazeteci Dalia Al-Dujaili tarafından kurulan, göç ve diasporayla ilgili yazıyı, sanatı ve fotoğrafçılığı kutlayan bir basılı dergi ve yaratıcı ajans “The Road to Nowhere” sanatçıları desteklemek üzre büyük bir kampanya başlatıyor.

Muhafazakar Parti’nin giderek daha kasvetli göçmen karşıtı yasalar çıkardığı ve sığınmacıları “gemilere hapsetmeye” mahkûm ettiği Birleşik Krallık’ta diaspora ve göç üzerine tartışmalar için hayati bir zamanda gelen derginin yeni sayısı, geniş bir yelpazedeki kimlikleri ve deneyimleri kucaklayarak dünya çapındaki yaratıcı sesleri güçlendirmeyi amaçlıyor. Yeni proje, anavatandan sığınma yerlerine ve yeni evlere uzanan bu yolculuğa, Lübnan ve Fas’a dair bakış açılarını paylaşan Nahwand Jaff ve Nabil Tazi gibi fotoğrafçılar ışık tutuyor. “The Road to Nowhere, yalnızca anavatanın ya da göç ettiğimiz Batı metropollerinin değil, aradaki alanların gücü ve neşesini keşfetmeyi amaçlıyor” diyen Al-Dujaili’ye göre; diaspora yaratıcıları, çeşitli kültürler, diller, gelenekler ve onlarca yıllık atalardan kalma bilgi birikimiyle çoğulculuğun süper güçlerine sahipler. Projede yer alan sanatçılar arasında; fotoğraflarıyla Orta Doğu’dan Avrupa ve Amerika’ya yeniden yerleştirilen göçmenlerin hayatlarını canlı renklerle ve cesur hareketlerle belgeleyen Olgac Bozalp ve Siyah Britanyalıların ülkenin en sevilen eğlencelerinden ve en büyük kültürel uğraşlarından birine (futbol!) yaptığı katkıyı anlatan şair Charnjit Gill de yer alıyor.

Kâr amacı gütmeyen sanat ve etkileşim alanı YUNT, toplumun sanatsal etkinliklerle karşılaşma olanaklarını arttırmayı amaçlıyor.

Sergi ve etkinliklerin yanı sıra eğitim programı ve desteklediği yayınlar ile sanatsal üretime katkıda bulunmayı hedefleyen mekan, toplumsal değişim potansiyellerinin çoğalmasına yardımcı olmayı öncelikleri arasına yerleştiriyor. Prof. Dr. Eva Şarlak’ın akademik danışmanlığında düzenlenen etkinlik programı ve teşvik politikası ile sanat üretimini ve entelektüel düşünceyi destekliyor. Yunt’un ilk sergisi, “Şehir Nerede?” İstanbul’a nostaljik yaklaşımların ya da geleceğe ait iyileştirici düşüncelerin dışında, şehrin bugünkü gerçeği üzerinden hareket ediyor. “Merkez-çevre” ayrımının silikleşmeye başladığı şehirde, artık ne ideal bir “İstanbullu”dan ne oraya sonradan gelen ve o “kültüre yabancı olduğu ileri sürülen” arasındaki ayrımdan ne de “eski İstanbul görüntüleri”nin tekliğinden söz edilebiliyor.

Sergide yer alan sanatçılar, ortaya koydukları yapıtları ile bize yeni bir “İstanbul gerçeği”nin düşünülmesi gerektiğinden söz ederken; şehrin bilinen simgeleri yerine, günümüz sisteminde işlev kazanmış yeni yapıların, meydanların, mahallelerin ve şehirdeki farklı grupların görüntüleri ile karşılaşıyoruz. Böylece, İstanbul’da bir yandan var olan kültürel yapı ile bugünün yenilerinin buluştukları ve ayrıştıkları durumlar ortaya konuluyor. Sergiyi 4 Şubat 2024’e kadar görmek mümkün.

Henüz yayınlanmasından önce can alıcı bir bölümünün TikTok’ta popüler olmasının bir şarkı için ne denli önemli olabileceğini artık biliyoruz. Öyle ki yapım şirketleri sanatçıları TikTok’u aktif kullanmaları konusunda zorlarken uyumlanamayan Björk, Florence Welch gibi isimler rahatsızlıklarını uzun zaman önce belirttiler. Öte yandan MySpace’den SoundCloud’a Justin Bieber, Young Gravy gibi bugün milyon dolarlık bütçelere sahip sanatçıları doğuran platformlar güncelliğini hızla yitirebiliyor. Şimdi buna bir de AI’ın getirdikleri ekleniyor. BBC Introducing editörü Kelly Betts de tüm bu sorular ışığında müzik endüstrisini mercek altına alıyor.

Sanatçıların etikete, paraya ve yönetime ihtiyaç duymadan kendilerini gösterebilmeleri aslında MySpace günlerine dayanıyor. TikTok ise bunun güncel örneklerinden bir tanesi. Yaratıcı bir endüstri olan müzik sosyal medya aracılığıyla hızlı dönüşüm süreçlerinden geçiyor. Bu süreçlerin hızının artmasıyla birlikte aniden viral olan bazı isimler ömür boyu süren bir çizgiye kavuşacakken bir kısmını da kısa sürede unutacağımız açık. Yine de “one hit wonders” yani tek şarkıyla tanıdığımız isimler kavramı müzik dünyası için yeni sayılmaz. Bir örnek arasanız artık “eskiden tanıdığımız biri”ne dönüşen Gotye’yi ele alabilirsiniz.

Kelly AI’ın da katkılarıyla bu değişimlerin devam edeceğini düşünüyor. Örnek olarak da Capitol Records ilk yapay zeka sanatçısını imzalamış olmasını gösteriyor. Elbette bu sektörün insanlardan tümüyle arındığı ya da arınacağı anlamına gelmiyor ancak pek çok insanın dahil olduğu bu süreç artık çığır açıcı ve bir miktar da korkutucu. Çünkü AI üretim bildiğimiz anlamdaki yaratıcılık, özgünlük ve hak sahipliği tanımlarını değiştiriyor.

New York Modern Sanat Müzesi (MoMA), Refik Anadol’un Unsupervised-Machine Hallucinations adlı eserini kalıcı koleksiyonuna ekledi.

Yakın zamanda NFT’lere ne olduğunu tartışmıştık. ‘Boom’ döneminde NFT edinenler için genel anlamda durum pek iç açıcı görünmese de NFT’nin kültür&sanat dünyasından tümüyle silindiğini söylemek mümkün değil. Zira Refik Anadol’un Unsupervised-Machine Hallucinations’ı MoMA’nın kalıcı koleksiyonlarına giren ilk NFT eser olarak tarihe geçmiş durumda. RFC Art Collection’dan yapılan açıklamada: “Bu büyük ölçekli edinim, MoMA’nın geniş koleksiyonundan, 200 yılı aşkın sanatı yeniden yorumlamak ve dönüştürmek için yapay zeka teknolojisinin gücünden yararlanan Refik Anadol’un üç bölümlü dijital bir eseri ile mümkün hale getirildi.” ifadeleri yer alıyor. Refik Anadol Studio’nun kolektif görsel anılara dayalı veri estetiğini araştıran Machine Hallucinations projesinin bir parçası olan eser, MoMA koleksiyonunda bulunan ve 200 yıl içerisinde üretilmiş sanat eserlerini yapay zeka kullanarak yorumluyor. Yani resim ve fotoğraflardan, araba ve video oyunlarına kadar müzede yer alan tüm çalışmalar, yapay zeka destekli soyut görüntülere dönüştürülüyor. Müzedeki 130 binin üzerindeki parça meta veriyi bir makinenin zihninde işleyen Unsupervised 29 Ekim’e kadar sergilenmeye devam ediyor.

Geçtiğimiz yılın ödülü kazanarak büyük ses getiren Annie Ernaux’nun ardından bu yılın Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Norveçli yazar Jon Olav Fosse oldu.

Ülkesinin en çok sahnelenen tiyatro yazarlarından biri olan 64 yaşındaki Fosse, 40’a yakın oyunun yanı sıra romanlar, kısa öyküler, çocuk kitapları ve denemelerin yanı sıra, şiirleriyle de tanınan Jon Fosse’nin seçilme sebebi Akademi tarafından “söylenemez olana ses veren yenilikçi oyunları ve düzyazıları” şeklinde açıklandı. Nobel Edebiyat Komitesi üyesi Anders Olsson, Fosse’nin eserinin “Norveç kökeninin diline ve doğasına” dayandığına vurgu yaptı. Bjørnstjerne Bjørnson, Knut Hamsun ve Sigrid Undset’in ardından Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan dördüncü Norveçli yazar olan Fosse “Şaşkınım ve biraz da korkuyorum. Bunu, her şeyden önce edebiyat olmayı amaçlayan edebiyata verilen bir ödül olarak görüyorum.” açıklamasında bulundu. Bu yılın adayları arasında Japon yazar Haruki Murakami, Kanadalı yazar Margaret Atwood ve İranlı yazar Salman Rüşdi gibi Fosse’ya kıyasla daha popüler isimler de bulunuyordu.

Beyonce’nin kızı Blue Ivy’nin dans performanslarıyla ikonikleşen Reneissance turu ve Taylor Swift’in hayran kitlesiyle dünyanın dört bir yanındaki stadyumları doldurduğu Eras turu Amerikan ekonomisini müzikle sınırlı kalmadan domine etmeyi başarmış durumda. Şimdiyse sıra sinemada.

Taylor Swift’in Eras tour filmi, 13 Ekim’de Amerika’da ve Kasım ayında Türkiye’de vizyona girmeye hazırlanırken endüstri uzmanları, “Eras Tour”un yalnızca Kuzey Amerika’da açılış hafta sonunda 100 milyon doları aşabileceğine ve bunun bir konser filmi için benzeri görülmemiş bir iş olacağına inanıyor. Bu bilgi önemli zira 2023’te yalnızca beş film bu başarıya ulaşabildi. Bunların dördü süper kahraman filmleri ve diğeri Barbie’ydi! Beyonce’nin Ocak’ta vizyona girecek “RENAISSANCE: A Film by Beyoncé”siyse 56 durakta 579 milyon dolardan fazla hasılat elde eden turunu merkeze alıyor ve ilk günden erken satışlarından 6 milyon dolar elde etmiş durumda. Beyoncé’nin filmi daha belgeseli tarzında bir yaklaşım benimseyen ve sadece konser anlarını değil, aynı zamanda kamera arkası yolculuğunu da anlatan filminin Taylor Swift’in Eras filminin önüne geçebileceği öngörülüyor. Günün sonunda kadın sanatçıların modadan sinemaya onlarca endüstriyi etkilemeyi başaran turneleri tarihin en başarılı müzik projeleri arasına girmiş durumda.

ABD’nin birçok eyaletinin yanı sıra Danimarka, Lizbon, Londra, Berlin, Prag, Güney Afrika ve Paris gibi yerlerin de olduğu 30’un üzerinde bölgede faaliyet gösteren bir ağa sahip olan Beats By Girlz, müziğinin peşindeki, kendi hikayesini anlatmak isteyen genç kadınları destekleyen bir müzik ve teknoloji girişimi.

Beats By Girlz Türkiye, topluluğunu güçlendirmek amacıyla dijital müzik programları, müzik teorisi, şarkı sözü yazımı gibi birçok farklı alanda müzik ve teknoloji odaklı eğitim projeleri düzenler, yaratıcı endüstrilerde cinsiyet eşitliği için farkındalığı artıracak içerikler geliştiriyor. Pera Müzesi işbirliğinde düzenlenen ‘‘Bir Arada’’ konser serisiyse sonbahar boyunca her ayın son cuma günü üretimleriyle her biri kendi alanında öne çıkan Ceren Temel, Tuğçe Şenoğul, Selin Sümbültepe ve Dilan Balkay gibi seslere yer veriyor.