Haberler

‘Dating’ uygulamaları, sıfırdan bir iş kurmak ve müşteri bulmak, işe veya eğitime uzaktan katılmak… Hayatımızın aklımıza gelebilecek her alanı için online varlığımızın önem taşıdığı bir tartışmasız. Çevrimiçi dünya, artık zamanımızın büyük bir kısmını harcadığımız yer. Tüm bu pratikliğin yanı sıra dijital çağ maalesef aynı zamanda kadınlar ve marjinal kitleler için yeni zarar ve istismar fırsatları da yaratıyor.

Görüntüye dayalı cinsel istismar (deep fake), derin sahtekarlıklar, cinsiyetçi önyargı ve gözetleme gibi sorunlarına ardından dijital güvenlikle ilgili tartışmalar ön plana çıktı; ancak mevzuatın yetişmesi yavaş olduğundan zararlar devam ediyor. Kadınlar, dijital çağın kadınları dışlamak yerine onlara hizmet etmesini sağlamak ve çevrimiçi dünyanın güvenli ve pişmanlık duymadan var olabileceğimiz bir dünya olduğu konusunda ısrar etmek için mücadele ediyor.

Örneğin; 23 yaşındayken Doğu Londra’daki en genç Siyah kadın Meclis Üyesi seçilen ancak bu başarısını kutlayamadan viral çevrimiçi tacize maruz kalan Seyi Akiwowo, dijital güvenlik ve refah üzerine atölye çalışmaları sunan, kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Glitch’i kurdu. Mashable’ın haberine göre Birleşik Krallık hükümeti, Kadınlara Yönelik Şiddete Son Koalisyonu ile ortak kampanyalarının ardından kadınların ve kızların güvenliğini Çevrimiçi Güvenlik Yasası’na entegre etti ve Glitch artık tüm siyasi partilere, siyasi manifestolarında çevrimiçi istismarı ele almaları çağrısında bulunuyor. Akiwowo’nun “How To Stay Safe Online” isimli kitabıysa kadınlar ve dışlanmış cinsiyetler için onları dijital refahımızı koruyacak araçlarla donatan pratik bir el kitabı niteliğinde.

‘Glass ceiling’ yani “cam tavanlar” tabirine pek çoğumuz aşinayız. Bu tabir, kadınların iş yaşamında özellikle yöneticilik gibi yüksek pozisyonlara çıkmasının önüne geçen soyut engeller olarak tanımlanan ve feminist öğretinin uzun yıllardır üzerinde durduğu bir problemi ifade ediyordu. Peki güncel iş yaşamında büyük ölçüde aştığımızı zannettiğimiz bu problem karşımıza taktik değiştirerek çıkıyor olabilir mi?

‘Glass cliff’ yani “cam uçurum”, “cam tavan”ın bir akrabası ve kadınların işler kötü gittiğinde güçlü pozisyonlara yükseltilmesi anlamına geliyor. Bu taktikte kadınlar, gücün üst kademelerine ulaştıklarında istikrarsız konumlara yerleştiriliyorlar ve bu nedenle başarısızlık olasılıkları daha yüksek oluyor. Bu da onların “uçurumdan” düşme riskinin daha yüksek olduğu anlamına geliyor. Bu kavram ilk kez 2005 yılında Exeter Üniversitesi araştırmacıları Michelle Ryan ve Alexander Haslam tarafından ortaya atılıyor.Araştırmayı motive eden faktörse 2003’te The Times’ın, kadın liderlerin şirket performansı üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olduğunu öne sürmesi oluyor.

Ardından Utah Eyalet Üniversitesi’nden araştırmacılar Alison Cook ve Christy Glass, 15 yıllık bir süre boyunca Fortune 500 şirketlerini inceleyen araştırmayla karşımıza çıkıyorlar ve Ryan ile Haslam’ınkine benzer bulgular bildiriyorlar: Beyaz kadınların ve beyaz olmayan erkek ve kadınların, zayıf performans gösteren şirketlerin CEO’luğuna terfi etme olasılıkları beyaz erkeklere göre daha yüksek. Peki kadınlar ve azınlıklar bu pozisyonları neden kabul ediyor? Cook’un Vox’a verdiği röportaja göre; “Firmalar kötü performans gösterdiğinde, gerçekten nitelikli beyaz erkek adaylar ‘Ben bu işe adım atmak istemiyorum’ diyebiliyor. Kadınlar ve azınlıklarsa bunun benzer bir pozisyona yerleşmek için ellerindeki tek şans olduğunu düşünebildiklerinden devam etmek ve bu fırsatı değerlendirmek konusunda ısrarcı davranıyor.”

Podcast furyası pandemi döneminde yükselişe geçtiğinde dinlediğimiz keyifli içeriklerden kendini ‘alfa’ olarak tanımlayan erkeklerin seksist yorumlarıyla dolu içeriklere uzandığı talihsiz bir dönemden geçti. Bununla birlikte hem markaların hem de ünlü isimlerin ilgisi karşımıza umulmadık ve kaliteli içerikler çıkarabiliyor. Bunun bir yeni örneği de 21 yıllık NBA kariyerine bolca başarıyı sığdıran Lebron James’in podcasti “Mind the Game.”

NBA’in en sorunsuz isimlerinden biri olarak bilinen ve basket sahası dışında, dar imkanlara sahip çocukların eğitimine destek olduğu The LeBron James Family Foundation ile de öne çıkan sporcu, podcastine basketbola olan tutkusu ve deneyimlerini anlatıyor. Podcaster/gazeteci J.J. Redick‘in ‘co-host’ olarak yer aldığı podcastin ilk bölümünde LeBron, doğru savunma konusundaki takıntısını basketboldan anlamayan birinin de anlayacağı gibi anlatıyor.

Üzerinde favori çizgi film karakteriniz olan kupalar, Marvel figürleri, “yetişkin” legoları ve boyama kitapları… Bunlardan herhangi birini satın almış olabilir misiniz? Yanıtınız evetse ‘kidult’ olma ihtimaliniz yüksek.

‘Kidult’ terimi kid (çocuk) ve adult (yetişkin) kelimelerinin birleşiminden oluşuyor ve çocuklar gibi alışveriş yapan yetişkinleri ifade ediyor. 19’dan 99’a kadar yetişkinlik yıllarını yeniden şekillendiren ‘kidult’lar, yetişkin yaşamına yeni bir yaklaşımı temsil ediyor ve çocuk markaları için olgun genişleme fırsatları sunuyor. Bizi bir tüketici kategorisi altında şekillendiren bu çocukluğa dönüş arzumuzun nedeni ve etkileri tam olarak ne? Trend analizi şirketi WGSN’e göre; yetişkin yaşamının çoğu zaman stres anlamına geldiği bir dünyada, çocukluğun neşesini yaşatmak önemli hale geldi. Bu nedenle nostaljiyi çağrıştıran, hem çocuklara hem de yetişkinlere hitap eden oyuncaklar ilgi görüyor. Temmuz ve Eylül 2022 arasında çevrimiçi koleksiyon satışları %104 arttı. Çocuk pazarında nostalji uyandıran oyuncaklara olan talebin artmasıyla, koleksiyonluk oyuncakların değeri 2032 yılına kadar 35,3 milyar dolara ulaşabilir.

ABD oyuncak satışları Kovid-19 salgınının ilk iki yılında %37 arttı. Uzmanlar başlangıçta bu artışı tükenmiş ebeveynlerin çocukları için dikkat dağıtıcı şeyler satın almasına bağladı, ancak yeni veriler yetişkinlerin kendileri için oyuncak satın aldığını gösteriyor. The Toy Association, oyuncak bebek, kaykay ve masa üstü oyunlarında artışla birlikte ABD’li yetişkinlerin %58’inin pandemi sırasında oyuncak satın aldığını tespit etti. 2027 yılına gelindiğinde küresel oyuncak ve oyun pazarının 70,12 milyon dolar büyümesi bekleniyor. Koleksiyonluk oyuncakların piyasa değerininse 2032 yılına kadar 35,3 milyar dolara çıkacağı tahmin ediliyor.

Tüm zamanların en ünlü modellerinden Naomi Campbell, Victoria & Albert Müzesi’nde kendi sergisini açmaya hazırlanıyor. 

Naomi: in Fashion başlıklı ve ziyaret edenlerin Azzedine Alaïa ve Valentino’nun kreasyonlarından, meşhur Dolce & Gabbana elbisesine kadar, Naomi Campbell için özel olarak hazırlanmış özel parçaları görebilecekleri sergide süpermodelin iş birliklerinin yanı sıra aktivizmini ve derin kültürel etkisini kutluyor. Campbell’ın serginin açılışı için The Dorchester’daki davette moda tarihinin nadir parçalarından birini giyişi de serginin misyonuna dair ipuçları taşıyor. Naomi Campbell bu girişimiyle geleneksel olarak küratörler moda arşivleri söz konusu olduğunda tasarımcılar ya da editörler tarafından hazırlanmasına alışık olduğumuz sergi kavramına da yenilik getiriyor. Tamamen kendisinin deneyimleri üzerine odaklanan seçkide Vivienne Westwood defilesinde kullandığı, üzerinde mavi tükenmez kalemle “Naomi” yazısının bulunduğu (ve düşmesine yol açan) ikonik platform ayakkabılar gibi hikayesi olan parçalar yer alıyor.

Kapsayıcı tasarımlar modadan küçük ev aletlerine günlük hayatımızın bir parçası olan her eylem için büyük önem taşıyor. Bu gelişimin son durağıysa sanal gerçeklik. Honda tarafından geliştirilen UNI-ONE, engelliler ve yaşlılar dahil “herkesin” sanal dünyayı daha gerçekçi bir şekilde deneyimleyebilmesini amaçlıyor.

UNI-ONE, eller serbest, elektrikli mobilite cihazı ve engelli olsun olmasın herkes için tasarlanmış bir araç. BiguMigu’nun haberine göre; bu “genişletilmiş gerçeklik” (XR) mekanizması, dijital dünyada A noktasından B noktasına somut bir şekilde gezinmeyi sağlıyor. Kullanıcının sanal gökyüzünde hafif salınımları hissederek süzülmesini veya aşağı inerken adrenalin patlaması yaşamasını sağlayabiliyor. Cihazın en çarpıcı özelliklerinden biri de zaten bu sezgisel tasarımı. Kullanıcının ilerlemek için öne eğilmesi, durmak için geriye yaslanması ve herhangi bir yöne yönlendirmek için ağırlığını o yöne kaydırması yeterli. Böylece elleri serbest şekilde aracı kontrol edebiliyor.

Geçtiğimiz hafta Google, modelin ırksal açıdan çeşitli, Nazi dönemi Alman askerleri, beyaz olmayan ABD Kurucu Babaları ürettiği ve hatta Google’ın kendi kurucu ortaklarının ırklarını yanlış bir şekilde tasvir ettiği yaygın olarak keşfedildikten sonra yapay zeka aracı Gemini’ın resim oluşturma yeteneğini duraklattı.

Sosyal medya kullanıcılarının, Gemini’nin çeşitli etnik köken ve cinsiyetlerden papalar, ABD’nin kurucu babaları ve Vikingler dahil olmak üzere tarihi figürleri tasvir eden imaj oluşturucusunun çok sayıda örneğini yayınlaması üzerine, yapay zeka aracının ırksal önyargıları kırmaya çalışırken abartıya kaçtığı ve tarihi olarak doğru olmayan görseller ürettiği konusunda eleştiriler ortaya kondu. Gelişmelerin üzerine Geogle’ın CEO’su Sundar Pichai “Gemini’nin bazı üretimlerinin kullanıcılarımızı rahatsız ettiğini ve önyargılı davrandığını biliyorum; açık olmak gerekirse bu kesinlikle kabul edilemez. Ekiplerimiz bu sorunları çözmek için gece gündüz çalışıyor.” açıklamasında bulundu.

Aslında Gemini, yapay zeka sistemlerinin verilerinden doğan sorunların ilk örneği değil. Örneğin Google, yıllarca cinsiyet ayrımı gözetmeyen dilimizdeki “onlar doktor” ve “onlar hemşire” ifadelerini sırasıyla eril ve dişil olarak İngilizceye çeviriyordu. OpenAI’nin görüntü oluşturucusu Dall-E’nin ilk versiyonlarıysa, bir yargıç istendiğinde güvenilir bir şekilde beyaz adamlar, silahlı bir adam istendiğinde ise siyah adamlar oluşturuyordu!

Ekonomiden çevreye ve sosyal konulara, çoklu krizlerin üzerimizdeki etkisi tüketicisi olduğumuz markalar için de birçok zorluğu beraberinde getiriyor. Çoğunlukla gençlerin yaşadığı belirsizliğin artmasıyla birlikte, pazarlama stratejisi odağı olarak küçük keyif anları ve romantikleştirme arayışlarının da arttığını görüyoruz. Bu trendse yeni bir konseptin ortaya çıkmasına neden oluyor: Markaların müşterileriyle iletişim kurma şeklini önemli ölçüde etkileyecek olan Metamodernizm.

“Karmaşıklık çağına ilişkin karmaşık bir dünya görüşü” olarak tanımlanan metamodernizm, büyük bir özgüven ve evrensel hakikatlere olan yoğun inancıyla bilinen modernizm ile ironi, alaycılığı ve birçok gerçeğe olan inancıyla bilinen postmodernizm arasında yer alıyor. Peki bundan ne anlıyoruz?Metamodernizm özetle; her iki dünyanın da en iyisini alıyor ve mevcut sorunlarımıza çözüm bulmaya çalışıyor. Markaların tüketicilerle daha iyi bağlantı kurmasına yardımcı olabilecek dürüstlük ve iyimserliğe değer veriyor. Metamodernizm örneği arıyorsanız gözlerinizi Barbie’nin pazarlama sürecine çevirebilirsiniz.

Metamodernizmin anahtarıysa elbette mizah! Trend analizi şirketi WGSN’e göre; mizah, polikrizlere karşı bir tepki mekanizması haline gelmiş durumda ve dünya çapında insanların %91’i komik markaları tercih ediyor. %90’ınınsa komik reklamları hatırlama olasılığı daha yüksek. Yani tüketiciler mutluluğun özlemini çekiyor. Dünya genelinde insanların yüzde 45’i iki yıldan fazla bir süredir gerçek mutluluğu hissetmiyor ve yüzde 25’i mutlu hissetmenin ne demek olduğunu bilmiyor ya da unutmuş halde. Tam da bu yüzden var olan durumla dalga geçerken aynı zamanda markasını öne çıkarmayı başarabilen sarkastik içerikler ilgiyi üzerine toplamayı başarıyor. Markaların özellikle sosyal medya kullanımı sırasında şirket dili yerine mizaha yatkın ve sıcak bir dil kullanmaya başlamalarının ardındaki motivasyon da tam olarak burada gizleniyor.

Yılın en önemli moda etkinliklerinden Met Gala’nın 2024 teması “The Garden of Time” olarak açıklandı. Bu da pek çok ünlü ismi floral desenlerle kaplı tasarımlar içinde göreceğimiz anlamına geliyor ve modayla ilgilenen herkesin aklına “Devil Wears Prada” filmindeki ikonik, sarkastik repliği getiriyor: “Florals, for spring? Groundbreaking!” (Baharda floral desenler? Çığır Açıcı!”

Gala, her yıl olduğu gibi Met’in yıllık Kostüm Enstitüsü sergisinin açılış gecesinde düzenleniyor. Bu yılın konukları ağırlayacak eş başkanlarıysa: Zendaya, J-Lo, Chris Hemsworth ve Bad Bunny. Kulağa sıradan gelen temanın arkasındaysa aslında bir hikaye var. Öyle ki Vogue temayı duyururken bize, The Garden of Time’ın sadece Met’in yosun tutan eski elbiselerine bir gönderme olmadığını, aynı zamanda J.G.’nin adı olduğunu da hatırlattı. Referans aslında Ballard’ın bir kısa öyküsüne ilişkin. Hikaye, öfkeli bir kalabalık kapılara her yaklaştığında bahçelerindeki çiçeklerden bir yaprak koparan bir kont ve karısını merkeze alıyor. Yaprak toplama işlemi zamanı tersine çevirse ve kalabalığın yavaşlamasına yardımcı olsa da, sonunda kapılara ulaşıp malikaneye hücum ederler, ancak kontu ve karısını bahçelerinde heykel olarak buluyorlar. Tema tercihi oldukça gösterişli olsa da, moda yayınları günümüzün ünlülerinin bu fikri gerektiği şekilde yorumlayamayacağı konusunda hemfikir.

Yapay zeka araçlarının yaratımları için var olan eserleri kullanmalarının yarattığı fikri-sınai haklara dair sorunlar uzun süredir gündemde. Öyle ki yakın zamanda ortaya çıkan bir veri tabanı Midjourney’nin, Frida Kahlo’dan Yayoi Kusama, Banksy ve Andy Warhol’a kadar sanat üretimi araçlarını eğitmek için kullandığı iddia edilen 16.000’e kadar sanatçıyı listeledi. Durum böyleyken sanatçıların dijital çağda güvende hissetmeleri çok da kolay görünmüyordu. İşte Nightshade de bu güncel soruna çözüm sunmayı hedefleyen ilk programlardan bir tanesi.

Herkesin kullanımına açık olan Nightshade, dijital sanat eserlerini korumak için görüntüleri bir anlamda “zehirliyor” yani onları yapay zekâ eğitimi için uygunsuz hale getiriyor. Bunun için de makine öğrenimi modellerine, belirli istemlere yanıt olarak ilgisiz görüntülerin üretilmesine neden olabilecek bir düzeyde öngörülemezlik katıyor. Bunlar insan gözünün algılayamayacağı ancak büyük yapay zekâ modelleri için önemli olacak değişiklikler ve program böylelikle eserlerinin izinsiz olarak kullanılmasından endişe duyan  sanatçılar için bir güvenlik bariyeri yaratmış oluyor. Nightshade’in edebiyattaki karşılığı olarak ChatGPT’ye karşı geliştirilecek güvenli programlarını göreceğimiz günler de çok uzakta değil gibi görünüyor.