Bir düğüm tekniğinin modern zanaate dönüşüm hikayesi… Bugünlerde sosyal medyada veya mağaza/vitrin turlarınızda karşınıza çıkması kaçınılmaz olan bir trend var; makrome sanatı. Biraz dekorasyona, biraz el işine meraklıysanız bu trendin sizi yakalayamayacağı yer yok denecek kadar az. Asıl popülerliği olan duvar dekorlarından, sürekli yakınımızda bulunan anahtarlıklara, buzdolabı magnetlerine ve daha pek çok objenin tasarımına yön veren makromenin kullanım alanı oldukça geniş, tarihi de bir o kadar eski.

Antik sanatların modernize edilmesinin en başarılı örneklerinden biri olan makrome kullanılarak dizayn edilmiş ürünler, son zamanlarda en çok pazarlaması yapılan dekor ürünlerinin başında geliyor. Dolayısıyla trendi kaçırmak istemeyen profesyonellerin de çoktan odağı haline gelmiş durumda. Bu akıma karşı koyamayarak, ben de her yerde karşıma çıkan ve özgün kullanımlarıyla beni sürekli kendisine hayran bırakan makrome modasını benim gibi merak edenler için araştırdım. Nedir bu makrome, nereden çıkmıştır ve nasıl popüler olmuştur sorularına bu yazımda cevap bulmaya çalıştım.

Makrome Sanatı ve Tarihteki Yeri

Makrome sanatı, Merriam-Webster’da geometrik bir desende ipliklerin veya kordonların düğümlenmesi ile yapılan kaba bir düğüm veya saçak, ayrıca: desenlerde düğüm atma, TDK nezdinde ise kalın iplikle elde örülmüş iş olarak tanımlanıyor.

Yani makrome aslında “düğüm” yöntemi kullanılarak bir tekstil malzemesi üretme tekniğinin adı. Bu teknik, tıpkı kendi desenleri gibi oldukça çeşitli ve özgün bir geçmişe sahip. Makrome tarzı/benzeri düğümlerin süsleme olarak en eski kullanımlarına Babilliler ve Asurluların oymalarında rastlanıyor. Çin ve Mısır uygarlıklarında da seremoni giysileri ve duvar dekorları olarak izlerine rastlanan makrome tekniğinin en yaygın bilinen geçmişi ise 13.yy’da Arap dokumacılardan gelmiş olduğu yönünde. Kelimenin kökenine dair de oldukça çeşitli yorumlar olmasına karşın dilbilimcilerin; “süslü saçak”, “saçak”, “işlemeli peçe” gibi anlamları bulunan Arapça “miqramah” kelimesinden türemiş olduğu doğrultusunda ortak bir görüşleri bulunuyor.

Bugün her ne kadar dekoratif amaçlarla trend olsa da, makrome sanatının kökenleri esasında dekoratif olmaktan çok pratik sebeplere dayanıyor. Bilinen ilk makromeciler olan Arap dokumacıların, bu dekoratif düğüm tekniğini havlu, şal, peçe gibi dokuma ürünlerinin gevşek uçlarını sabitlemek için kullanmış oldukları gözlemleniyor. Yüzyıllar sonra dev bir tasarım pazarlama dünyasına konu olacaklarını nereden bilebilirlerdi ki? 🙂 

Makromenin Uzun Yolculuğu

Makromenin yayılması ile ilgili de çeşitli teoriler bulunuyor. Bu görüşleri kronolojik bir sıraya koymaya çalışırsak makrome öncelikle Müslüman halkların İspanya’yı fethi ile batıya gelmiştir. İspanya’nın ardından İtalya’ya yayılmış, sonrasında yolculuğu İngiltere’ye uzanmıştır.

Makrome sanatı ilk zirve dönemini Victoria Dönemi’nde İngiltere’de yaşamıştır. Dönemin kadınlarına hobi olarak öğretilen makrome, aynı zamanda ev dergilerinde de yer bulmuş, daha o zamanlardan “kendin yap” konsepti ile masa örtülerinden perde yapımına kadar makrome kullanımlarını anlatan içerikler üretilmiştir. 1890 senesinde makrome üzerine kitap bile yazılmıştır. Neredeyse dönemde dekore edilen her evin içini süsleyen makrome, denizcilerin de hobi olarak dekoratif ürünler yapıp satmasına vesile olmuş, bu sayede dünyada bilinirliğini arttırmıştır.

100 yıla yakın durgun bir dönemden sonra 1970 lerde makrome sanatı yeniden canlanmış, moda ve dekorasyon sektöründe vazgeçilmez bir unsur olmayı başarmıştır. Kemerden bikiniye, bitki askısından mobilya süsüne aklınıza gelebilecek her detayda kendini göstermiştir. Modern zamanlardaki ilk popüler dönemini ne yazık ki fazla uzun sürmeyen bir şekilde tamamlamıştır. Bu dönemin trend konuları arasında beni en çok gülümseten detay ise 1976 yılında New York Times’ın makromeden yapılmış bir yılbaşı ağacını yayınlamış olması. 

Makromenin İkinci Baharı

Görünen o ki günümüz döneminde makrome trendi 40 yıl arayla 2. baharını yaşıyor. Bu sefer de yukarıda hiç bahsetmediğimiz bir yerden, Güney Amerika’dan çıkıyor karşımıza. Tabii şu an tüm dünyada hızla artarak devam eden bir trend haline gelmiş durumda.

Makromenin yeni dönem modernleştirilmiş yorumlarında renkler ve özgün tasarımlar ön plana çıkıyor. Tekniğin gelişmişliğinin artması yapımını da eskisine göre zorlaştırıyor. Yani anlayacağınız günümüz karmaşık dünyasından makrome de nasibini alıyor. İşin içine dijital de girince; oldukça yaratıcı paylaşımların yanı sıra, “kendin yap” video trendinin artışında da büyük bir rolü olduğunu söyleyebiliriz makromenin. Dolayısıyla evini kişiselleştirmek isteyenler veya yeni bir hobi arayışında olanlar için de keyifli bir alternatif olacağını söyleyebilirim.

Makromenin bir sonraki çıkışı ne zaman ve nasıl olur, ileride yapay zekayla mı zanaat üretilir, bilinmez. Fakat bir “düğüm”ün bu kadar sürdürülebilir bir gündem olmasına hayret etmemek elde değil. Doğru yer, doğru zaman pazarlaması böyle bir şey olsa gerek.  

Kapak Fotoğrafı: Instagram.com/@teddyandwool

İlginizi çekebilir: Hatun Altunöz’den Punch