Haberler

İlk kez 1979 yılında pazarlama ve ekonomi teorisyeni Elizabeth Hirschman tarafından ortaya atılan Cashless Effect, harcama yaparken nakit para dışındaki yöntemleri kullanmaya olan eğilimimizi ifade ediyor.

“Temassız ödeyeceğim.” Bu cümleyi haftada kaç kez kullandığınızı hiç düşündünüz mü? Özellikle kredi kartlarının varlığıyla birlikte hayatımızda önemli bir yeri olan “cashless effect” temassız ödeme ve internet alışverişinin günlük yaşamın vazgeçilmez bir rutini haline gelmesiyle geçmiştekinden dahi fazla tetikleniyor. Fiziksel olarak parayı uzatmamanın sanki para harcamıyormuş hissi yarattığı konusunda zaten hemfikiriz. Cashless effect’in bir diğer ilgi çekici etkisiyse kredi kartıyla alışveriş yaparken ürünün fiyatı yerine özelliklerine odaklanmayı sağlıyor olması çünkü harcanan parayı fiziki olarak görmemek eylemin maddi götürülerine yönelik anksiyeteyi azaltıyor! Bu fenomenden daha az etkilenmek için önerilenler arasından ilki elbette nakit para kullanmak. Artık hiç de alışık olmadığımız bu ödeme yöntemini benimsemek için sosyal medyada sıkça karşılaştığımız trend ise bir harcamalar cüzdanı oluşturmak. Bunun için kira, faturaları, mutfak alışverişi, kültür&sanat, dışarıda yemek gibi başlıklar altında harcamaları tek tek ayırmanız ve her bir kategori için bir ayda kullanabileceğiniz maksimum miktarı nakit olarak zarfların içine yerleştirmeniz yeterli. “Cash envelope” sisteminin bir örneğini görmek isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.

Daire videolarının popüler olduğu karantina dönemini hatırlar mısınız? İçinde bulunduğumuz ekonomik noktada artık ev bulmanın imkansız hale geldiği semtlerde renove edilmiş ve özenle döşenmiş evleri gösteriyordu. Benzer şekilde sosyal medyada bu zamana dek gördüğümüz tüm yaşam ve dekorasyon içerikleri rafine mekanları gösterirken, TikTok’ta yeni bir trend aksi şekilde yaşamanın da hala geçerli olduğunu gösteriyor.

Bir kullanıcının kendi evini göstererek “Lütfen düşük bütçeli evleri normalize edebilir miyiz? TikTok’ta gördüğümüz evler hep bir sürü boş alanı olan devasa, bol ışık alan, yepyeni evler… Her şey kusursuz ve estetik açıdan hoş. Ben çocukların benimki gibi evlerin de normal olduğunu görmelerini istiyorum. İnsanlar hala bu şekilde de yaşıyorlar.” cümlelerini kaydettiği video üzerine pek çok diğer kullanıcı da aynı ses dosyasını kullanarak kendi “mükemmel olmayan” evlerini göstermeye başladılar. Aynı motivasyonla yola çıkan shabazsays isimli TikTok kullanıcısı da “I’m Rich You’re Poor” isimli sarkastik video serisinde, yüksek gelirli içerik üreticilerinin hazırladıkları ev turu, buzdolabı düzenleme, farklı tatlarda buz hazırlama, hediyeleşme gibi videolarla dalga geçerken sınıf farkına vurgu yapan abartılı davranışlarla dalga geçiyor.

Romanya’da evsizlere yardım eli uzatan sivil toplum örgütü Samusocial ülkede israfı azaltma hedefine istinaden evsizlerin ihtiyaçlarını çöpten karşıladığı gerçeğine ÇöpMağaza (The DumpStore) ile dikkat çekiyor.

MediaCat’in haberine göre Avrupa’nın israfın en yoğun yaşandığı ikinci ülkesinde hayata geçirilen ÇöpMağaza, Romanyalıları evsizlerle empati kurarak sorumlu alışveriş yapmaya ve israfı azaltmaya yöneltmeyi hedefliyor. Samusocial İletişim Müdürü Andrei Craciun dikkat çekmek istedikleri sorunun ciddiyetini şöyle özetliyor: “Bükreş’te şu an 5 bin civarı evsiz var. Vaziyet endişe verici. Ülke geneline baktığınızda bu sayı daha da yüksek. Bu insanların hali dehşet verici. Onlara gıda ve diğer ihtiyaçlarla yardım etmeye çalışırken, bir yandan da mobil karavanlarımızla topluma yeniden entegre olmaları için destek sunuyoruz.” Tribal Worldwide Romanya Genel Müdürü ve Yönetici Kreatif Direktörü Simina Dima ise kendi deneyimlerine atıfta bulunuyor: “Ben çöp kutularına dalan evsiz insan görüntüleriyle büyüdüm. Eminim bu hepimizin zihinlerine kazılıdır. Ama gerçekten rahatsız edici olan bu görüntüden kaçımızın etkilenmeye devam ettiğini merak ediyorum. Bugün aynaya baktığımızda, düne kıyasla çok daha fazlasını çöpe atıyoruz ama bir yandan da sokaklar evsizlerle dolup taşıyor. Yalnızca kolektif katılımla yardım edebileceğimize inancım tam. Bu, Samusocial’ın hikâyesine ikinci kez aktif olarak dahil oluşumuz. Bu yıl basit, dürüst bir çözüm bulmaya çalıştık. Çok kısaca, neyi ve ne kadar aldığınıza daha fazla dikkat ettiğinizde daha az israf eder, daha az harcar ve belki de birilerine yardım etmek için biraz para biriktirmiş olursunuz.”

“İyi misiniz yoksa ailedeki en büyük kız kardeş misiniz?” Bu sorunun karşılığı olarak anlatabileceğimiz #EldestDaughterSyndrome yani “en büyük kız kardeş sendromu” TikTok’ta 7.8 milyon görüntülenme alan yeni bir fenomen.

Fenomenden söz eden paylaşımlar yapan sosyal medya kullanıcıları ailedeki en büyük kız kardeş olmanın yetişkinlikte mükemmeliyetçilik, herkesi memnun etme çabası, suçluluk hissi, kontrol problemleri ve kıskançlık gibi karakteristik özelliklerle ilişkili olduğunu söylüyor. Burada da karşımıza ‘parentification’ kavramı çıkıyor. Ebeveynleştirme olarak tercüme edebileceğimiz kavram ebeveynlerin çocuklarına duygusal ve/veya pratik destek sağlamak yerine bunları çocuklarından beklemeleri anlamına geliyor. Videolarında bu soruna değinen içerik üreticiler, sosyal ve ekonomik yetersizlikler, din, sosyal geçmiş ve ırk gibi faktörlerin de en büyük kız kardeş sendromuna eklenen katmanlar olduğunu belirtiyor. Örneğin; konu üzerine TikTok’ta paylaştığı video 750.000 kez görüntülenen 21 yaşındaki Aneira Refinery’e verdiği röportajda kendi durumunu şu şekilde açıklıyor: “Güneydoğu Asyalı ailemdeki hemen hemen herkes bana güveniyor. Benim kültürümde aile her zaman ön planda tutulmalıdır ve yaşlandıkça daha fazla sorumluluk sahibi olursunuz. Ailenin ilk kızı ve ilk torunu olarak bana etrafımdaki herkesle ilgilenmem gerektiği öğretildi. Ben de öyle yaptım. Herkesin bana saygı duyduğunu ve ailede bir rol model olduğum için mükemmel olmam gerektiğini düşündüm. Deneyimlerime göre, bu oldukça yalnız ve zor, özellikle de akıl sağlığım için. Sanki ben hariç herkesin hata yapmaya hakkı var gibi hissediyorum.”

TEDxAmsterdam Women ve Amsterdam merkezli kreatif ajans Ace tarafından hayata geçirilen yapay zekâ aracı Miss Journey, toplumsal önyargılara ve cinsiyetçi klişelere dikkat çekmeyi amaçlıyor.

Pek çok arama motorunda ve çeviri programında sporcu, lider, yönetici gibi sıfatların ve mühendis, doktor, bürokrat gibi mesleklerin erkeklerle eşleştirildiğini fark etmişsinizdir. Wired Italy için yapay zekâ aracı Midjourney kullanılarak hazırlanan kampanya görsellerinde konu yapay zeka olduğunda da bunlar için atanan görsellerin beyaz erkeklere ait olduğu keşfediliyor. Buna ek olarak duygusal kelimesinin karşılığınınsa yalnızca farklı kadın görselleri ile eşleştirildiği fark ediliyor. Bunun üzerine harekete geçen Miss Journey projesi de yapay zekâ geliştiricilere de tarafsız çözümler yaratmaları için ilham vermeyi hedefliyor. Metaverse evrenine adım atmaya hazırlandığımız güncel durumda, somut yaşamda vermekte olduğumuz temsiliyet ve cinsiyet eşitsizliği mücadelesi sürerken sanal evrenlerde de benzer önyargılarla savaşmamak adına Miss Journey gibi projelerin şimdiden yaygınlaşması önem taşıyor.

Beden olumlama, beden nötrlüğü ve ‘self-love’ akımlarının başarısı öyle bir noktaya ulaştı ki moda, güzellik ve bakım endüstrilerinin parçası olan markaları zamanla tüm bu kavramları benimsemek zorunda kaldı. Elbette bu durum sürdürülebilirlik ve yeşil aklama tartışmalarında olduğu gibi samimiyet sorgulamalarını beraberinde getirdi.

Aktivizmin eseri olan kavramlar markalar tarafından benimsendikçe, bunların reklam stratejilerinin bir parçası mı yoksa markanın içtenlikle benimsediği prensipler mi olduğu konusunda araştırmalara başlıyoruz. Bu araştırmayı yaparken ilk arayışımızsa markaların somut adımlar atmak yönündeki sözleri ve bunların ne kadarını gerçekliğe çevirebildiği. Bakım&güzellik endüstrisinin tarih boyunca en önemli yatırım aracı olan ‘anti-aging’ yani yaşlanma karşıtı bakım da tüm “kendini olduğun gibi sev” mesajlarıyla çelişkisi bakımından bir süredir üzerinde çok tartışılan söylemlerden bir tanesiydi. Kurucusu Anita Roddick’in aktivist köklerine geri dönme niyetini duyuran The Body Shop, anti-aging söylemini kullanmayı durdurma kararı aldı. Kurucusu Roddick’in “Kırışık bir cilde sahip olmak istemediysen, yıllar önce gülümsemeyi bırakmalıydın” sözünden yola çıkan marka, açıklamasında: “The Body Shop ailesi olarak bizler, yaşlanmanın bir zevk ve ayrıcalık olduğuna inanıyor, insanların bir zaman makinesindeymişçesine gençleşmeye çabalaması yerine, yaş almanın güzelliklerini kabul etmesine yardımcı olmayı amaçlıyoruz” ifadelerini kullanıyor.

Dictionary.com, incelenmek üzere 1.500’den fazla kelimeden oluşan yeni bir liste sundu.

Yeni kelimeler eklemenin yanı sıra var olan kelimelerde değişiklikler ve tanımlara eklemeler yapan web sitesinin editörlerinden John Kelly, yeni terimlerin ve güncellemelerin “sadece kültürün nasıl değiştiğini yansıttığını” belirtiyor. Tipik olarak zararlı veya toksik davranışları tanımlamak için kullanılan ‘Trauma dumping’ (travmaların agresif bir biçimde tek taraflı olarak insanlarla paylaşılması) ‘queerbating’ (bir kişinin kendisini LGBTİ+ kültürü ile tanımlamaya yönelik bir bağlılığının olmayıp yine de kuir kültürün estetiklerini kullanması) gibi son dönemde sıkça kullanılan kelimelerin yanı sıra ‘Petfluencer’ (hayvanlara dair içerik üreten kişi), cyberflash (bir kişinin kendisini aniden online olarak teşhir etmesi) gibi daha az bilinen yeni kavramlar da yer aldı. Ek olarak cinsiyetin ikili bir deneyim olmadığı ve cinselliğin akışkan olduğu gerçeğini yansıtan ‘abrosexual’ (cinsel yönelimin zaman içerisinde dalgalanması) ve ‘sexual minority’ (cinsel azınlık) gibi kelimeler de eklenenler arasında. John Kelly Dictionary.com’un revizelerini şu şekilde özetliyor: “Dil ne olursa olsun değişiyor. Kelimelerin bu doğal, organik evrimini durduramayız.”

İsveç merkezli, vegan gıda ürünleri sunan Oatly markası bazı ürünlerine yarattıkları karbon ayak izini gösteren karbon etiketler ekliyor ve gıda endüstisini karbon ayak izini açıklamaya davet ediyor.

Marka, ABD’de Oatgurts adı verilen, meyveli yoğurtlarında karşımıza çıkacak eko-etiketleri 2025 yılına kadar popüler ürünlerinden olan yulaf sütleri dahil olmak üzere 12 ürüne daha eklemeyi planlıyor. BiguMigu’un haberine göre, Oatly ve CarbonCloud’un hesaplamaları ABD’deki 16 ürününün karbon ayak izinin 0,62 ila 1,9 kg. CO2e/kg arasında değiştiğini gösteriyor. Kâr amacı gütmeyen İngiltere merkezli bir kuruluş olan Our World in Data‘nın tahminlerine göre karbon ayak izi 0,9 kg. CO2e/kg olan yulaf sütüne karşılık bir litre inek sütünün karbon ayak izi 3,15 kg. CO2e/kg. İklim krizine dikkat çekmek amacıyla karbon etiketi eklenen 16 Oatly ürünün yarattığı iklim etkilerini çevrimiçi olarak web sitesinden inceleyebilirsiniz.

Estée Lauder Şirketleri, M.A.C, Estée Lauder, Clinique, Aveda, Bobbi Brown, Darphin ve Origins markalarıyla, birbirinden farklı, eğlenceli ve eğitici seanslardan oluşan bir etkinlikte Tiktok içerik üreticileriyle buluştu.

Etkinlik sırasında “Don’t Make Video, Make Tiktok Workshop”ıyla Tiktok’ta içerik üretmeninpüf noktaları ve trendlerden bahsedilirken; günümüz sosyal medyasındaki yeri ve önemine değinildi. M.A.C Cosmetics Makeup Artistlerinden Ela Temiz ve Canan Çiftçi ise, #GösterRenklerini Workshop’ında Tiktok’u kasıp kavuran M.A.C ürünleriyle yapılan Hailey Bieber dudak trendini ve herkesin konuştuğu Wednesday dizisinin makyajını yeniden canlandırırken markanın sevilen ürünlerini de tanıttı. Clinique Makeup Artisti Batuhan Mantarcı “Skinification” trendinin Clinique markasındaki cilt bakımı içerikli makyaj ürünleriyle nasıl yakalanabileceğini anlattıktan sonra ise, markanın TikTok’ta 50 milyondan fazla görüntülenme alan, en sevilen sihirli ruju fenomen Almost Lipstick Black Honey’i TikTok içerik üreticilerine bir kez daha tanıttı.

‘Mylo’ ile moda sektöründe deriye alternatif olarak karşımıza çıkışı, gastronomi sektöründe hem bir et alternatifi hem de bazı iyileştirici etkileri olduğu iddialarıyla kahvenin içinde dahi karşımıza çıkışıyla mantar bir ham madde olarak yükselmeye devam ediyor. Şimdiki durak ise bakım&güzellik endüstrisi.

Mantarlar, cilt bakımında en son büyük trend olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle Tremella mantarı, popüler nemlendirici bileşen olan hyaluronik aside doğal bir alternatif olarak görülüyor. Undefined Beauty’nin kurucusu ve CEO’su Dorian Morris, mantarın bu alandaki popülaritesini: “İyileştirici, cildi gençleştirici ve nemlendirici özellikleriyle, tremella mantarı doğal bir nemlendiricidir ve hyaluronik asitle karşılaştırıldığında daha fazla nem bağlama kabiliyetine sahiptir, bu da cildi aşırı derecede nemlendirmesine sağlar.” şeklinde açıklıyor.