Haberler

‘Sonic branding’ konusunu yakın zamanda en bilinen örneklerinden olan Netflix üzerinden tartışmıştık. Bir markanın kimliğini pekiştirmek için sesi kullanmayı ifade eden ‘sonic branding’in görsel değerlerden daha efektif olduğu öne sürülüyor. Bu motivasyonla, arayışına uzun zaman önce başlayan Wikipedia, ses logosonu belirlemiş durumda.

135 ülkeden 3 bin 230 parça katılım sağladığı yarışmanın kazananı, ABD’nin Virginia eyaletinden gündüzleri nükleer bilimci, geceleri ise müzik yapımcısı olarak çalışan Thaddeus Osborne tarafından yaratılan 4 saniyelik parça oldu. Wikipedia’nın “Tüm insan bilgisinin sesi” olarak adlandırdığı sesli logo, tıpkı Netflix’in ünlü “tu dumm” sesi gibi kullanıcıların çevrimiçi herhangi bir yerde Wikipedia veya Wikimedia sitelerinden bilgiye eriştiklerini bilmelerini sağlamayı hedefliyor. Kitap sayfalarının, klavye tıklamalarının bir sentezi olan sesli logo, yakın zamanda yapılacak profesyonel ses kaydının ardından aktif hale gelip kullanılmaya başlayacak. Sesi merak ediyorsanız buradan dinleyebilirsiniz.

Open AI tarafından geliştirilen bir AI Chatbot olan ChatGPT, öncelikli olarak müşteri hizmetleri için tasarlanmış olmasına rağmen deneme yazmaktan iş planları tasarlamaya ve kod oluşturmaya kadar pek çok iş için kullanılabiliyor. Hatta öyle ki Aylık bilim kurgu dergisi Clarkesworld kendilerine gelen ChatGPT ile üretilen içeriklerden şikayetçi.

Gazeteci Çağla Üren, kullanıcıyla buluşalı henüz üç gün olan ChatGPT’nin yeni sürümü yani GPT-4 tavanlı sürümünün imza attığı işleri şu şekilde özetliyor:

-Baştan sona bir video oyununu dakikalar içinde üretebiliyor. GPT-4’ün kodlama veya yazılım deneyimi olmayan kullanıcıları, Pong ve Snake gibi klasik oyunları yeniden yarattı. Bir kullanıcı, klasik telefon oyunu Snake’in bir versiyonunu “20 dakikadan kısa sürede” oluşturdu.

-Hastaların tedavisinde yardımcı rol oynayabiliyor. ABD’deki Kuzey Karolina Üniversitesi’nden tıp profesörü ve kardiyolog Anil Gehi de GPT-4’ü deneyenler arasında. Kardiyolog, bir gün önce muayene ettiği bir hastanın tıbbi geçmişini ve yaşadığı komplikasyonları sohbet botuna anlatıyor ve fikir istiyor. Botun açıklaması tıpçı olmayanların bilemeyeceği bazı tıbbi terimler de içeriyor. Ayrıca Dr. Gehi hastayı nasıl tedavi etmesi gerektiğini sorduğunda, sohbet botu ona “mükemmel” bir cevap veriyor. New York Times’a konuşan tıpçı, “Biz de hastayı böyle tedavi ettik” açıklamasında bulunuyor.

-Dava dosyası hazırlayabiliyor. Başka bir yapay zeka firmasına dava dosyası hazırladı. Hukuk hizmetleri sunan bir yapay zeka firması var: Do Not Pay. Hatta firma geçen ay ilk kez bir robot avukatı mahkemeye çıkaracaktı. Ancak ABD’nin mahkeme kuralları nedeniyle bunu gerçekleştiremedi. Do Not Pay de GPT-4 kullanmaya başlıyor. Firmanın CEO’su Joshua Browder, “tek tıkla dava dosyaları” oluşturabildiklerini söylüyor.

-Birçok sınavı geçebiliyor. Dil modelinin arkasındaki firma OpenAI, GPT-4’ü bir dizi sınava da soktu. Bunlar, matematik, bilim, kodlama, tarih, edebiyat gibi alanlarda çoktan seçmeli sınavlardı. GPT-4 hukuk fakültesine girmekle kalmadı, baro sınavını da geçti. ABD’de üniversitelere kabul için yaygın olarak kullanılan standart bir test olan SAT sınavına da girdi. Nicel, sözel ve yazma becerilerine bölünmüş üç bölümünün hepsinde geçer not aldı.

Meta, Zuckerberg’in şirketi ekonomik olarak daha iyi bir konuma getirmeyi hedeflediği “Verimlilik Yılı”nın bir parçası olarak Facebook ve Instagram’dan koleksiyonluk sanat eserlerini ve ayrıca 10.000 kişiyi daha işten çıkarıyor.

İlk olarak Mayıs 2022’de NFT pazarına ayak basan ve şirketin kripto alanına yayılma niyetinin sinyalini veren Meta, yalnızca on ay sonra dijital koleksiyonlara verdiği desteği “azalttığını” ve enerjisini başka bir yere odakladığını duyurmuş durumda. Meta ticaret ve fintech lideri Stephane Kasriel Twitter’daki açıklamasında “Yaratıcıları, insanları ve işletmeleri desteklemenin başka yollarına odaklanmak için dijital koleksiyon ürünlerini (NFT’ler) şimdilik azaltıyoruz.” derken şirketin NFT yaratıcılarına ve topluluklarına olan güvensizliğinden şikayet eden kullanıcılar “”NFT’lerden kendi kazancınız için para kazanamıyordunuz ve gücü ve karı yaratıcıların ve koleksiyonerlerin ellerine geri vermekten memnun değildiniz bu yüzden de çabalarınızı başka bir yere odaklıyorsunuz.” yorumunda bulunuyor. Kasriel ise Meta’nın NFT denemesinin sona ermesiyle ilgili olarak “Açık konuşayım: içerik oluşturucular ve işletmeler için fan’larıyla bağlantı kurma ve para kazanma fırsatları yaratmak bir öncelik olmaya devam ediyor.” açıklamasında bulunuyor. Böylece de şirketin NFT’ler yerine Meta Pay gibi ürünler ve Reels’ten gelir elde etmenin yeni yolları üzerinde çalışacağının sinyalleri veriliyor.

TEDxAmsterdam Women ve Amsterdam merkezli kreatif ajans Ace tarafından hayata geçirilen yapay zekâ aracı Miss Journey, toplumsal önyargılara ve cinsiyetçi klişelere dikkat çekmeyi amaçlıyor.

Pek çok arama motorunda ve çeviri programında sporcu, lider, yönetici gibi sıfatların ve mühendis, doktor, bürokrat gibi mesleklerin erkeklerle eşleştirildiğini fark etmişsinizdir. Wired Italy için yapay zekâ aracı Midjourney kullanılarak hazırlanan kampanya görsellerinde konu yapay zeka olduğunda da bunlar için atanan görsellerin beyaz erkeklere ait olduğu keşfediliyor. Buna ek olarak duygusal kelimesinin karşılığınınsa yalnızca farklı kadın görselleri ile eşleştirildiği fark ediliyor. Bunun üzerine harekete geçen Miss Journey projesi de yapay zekâ geliştiricilere de tarafsız çözümler yaratmaları için ilham vermeyi hedefliyor. Metaverse evrenine adım atmaya hazırlandığımız güncel durumda, somut yaşamda vermekte olduğumuz temsiliyet ve cinsiyet eşitsizliği mücadelesi sürerken sanal evrenlerde de benzer önyargılarla savaşmamak adına Miss Journey gibi projelerin şimdiden yaygınlaşması önem taşıyor.

Robot Sophia’nın sergisi, Midjourney eserleri ve son olarak Jerry Saltz’ın Refik Anadol eleştirileri… Yapay zekanın modern sanattaki yeri tartışma konusu olmayı sürdürürken, ChatGPT ile benzer tartışmalar edebiyata da taşınıyor.

ChatGPT, OpenAI tarafından geliştirilen ve kendisine verilen girdiye göre insan benzeri metinler üretebilen bir yapay zeka dil modeli yani bir bakıma yazımın Midjourney’i gibi düşünmek mümkün. Aylık bilim kurgu dergisi Clarkesworld’ün Mashable ile paylaştığı bilgilere göreyse işler şu noktada ilginçleşiyor: ChatGPT kullanan insanlar, yapay zeka tarafından üretilen sohbet robotundan bir kısa öykü yazmasını istiyor, ürettiği metni kopyalıyor ve bu çalışmayı yayınladıkları yazılar için ödeme yapan edebiyat dergilerine gönderiyor. Clarkesworld’ün editörü Neil Clarke “ek iş”lere (side hustle) ilişkin önerilerde bulunan sayfaların cesaretlendirmesi ile birlikte insanların daha kolay bir biçimde para kazanmak için bu yöntemi sıkça kullanmaya başladıklarını ve derginin yalnızca Şubat ayında yapay zeka tarafından yazılmış 500 öykü başvurusu aldığını belirtiyor. Genellikle kötü yazılmışlar ve hatta çoğu zaman aynı başlıklara sahip AI öykülerinin tespitleri kolay olsa da Clarkesworld’ün gönderim sisteminde yarattıkları karmaşa nedeniyle başvuruları durdurmak zorunda kaldıklarını ekliyor. AI tarafından yazılan öykülere dair bir diğer sorun ise eser sahipliğinin ve bundan doğan hakların kime ait olacağı.

Bünyesine yeni Web 3.0 yetenekleri kazandırmak isteyen Publicis Groupe Benelüks isimli ajans, işe alım için metaverse’ü kullanıyor.

Metaverse’ü şekillendirecek yeteneğin halihazırda metaverse’te olduğundan hareket eden ajans, eski tip çevirmeli telefon teknolojisini metaverse’e taşıyor ve kendileriyle çalışmak isteyen adayların dev kırmızı telefonla kendilerine ulaşmasını bekliyor. Publicis Groupe’un CEO’su Eva Devos bu girişimlerine ilişkin olarak: “Markalar ve ajanslar, gerçek dünyadan sanal evrene geçişte kilit rol üstlenecek, tabii insanları orada neyin harekete geçirdiğini kavrayabilirlerse. Metafon evrenler arası bir köprü ve metaverse’ü anlayan, onu inşa etmemize yardım edecek kreatif yeteneklere ulaşmamızın yeni bir yolu. Tek yapmaları gereken metafonu yanıtlamak” ifadelerini kullanıyor.

DALL-E, Midjourney ya da Stable Diffusion… Çizim yeteneğine ihtiyaç duymadan, yalnızca birkaç kelime ve yaratıcılığımızdan faydalanarak komplike resimler oluşturmak artık mümkün. Yapay zeka destekli sanat araçları tarafından yaratılan görseller sosyal medyanın her karesinde karşımıza çıkarken işleyiş süreçlerine dair tartışmalar da onlarla birlikte yükselişe geçiyor.

Hayali Vogue kapaklarından, reklam kampanyalarına sanatçıların da yeni üretimleri için kullandıkları bu araçların görselleri oluşturmak için nelerden faydalandığı sorusu aklınıza gelmiş miydi? İşte “AI image scraping” kavramı da tam bu noktada karşımıza çıkıyor. Sanatçılar üretimlerini gerçekleştirirken kendilerinden önceki büyük sanatçılardan, sanat tarihinin birikiminden referans alıyorlar. Aslında yapay zeka destekli araçların yaptığı da bundan çok farklı değil. Milyonlarca çevrim içi kayakta yer alan, insanlar tarafından yapılmış çizimleri kendilerini eğitmek için kullanıyorlar. Kimi şirketler hangi dataları kullandıklarını açıkça söylerken diğerleri bunu yapmamayı tercih ediyor. Örneğin; Stable Diffusion’ın Alman yardım kuruluşu LAION tarafından bir araya getirilen bir veri kümesini kullandığını biliyoruz. Çok daha sık karşımıza çıkan Midjourney ise kaynaklarını açıklamayanlar arasında.

Bu araçlar ilham kaynakları olarak sanatçıların sosyal medyalarında paylaştıkları eserlerinden de faydalanırken yasal tartışmalar da beraberinde geliyor. En güncel yasal mücadelelerden biri; sanatçı Karla Ortiz, Kelly Mckernan ve Sarah Andersen ile kendi resimlerini ve on binlerce diğer sanatçının sanatını, resim oluşturucularını beslemek için kullanarak telif hakkı yasalarını ihlal ettiğini iddia ettikleri Stability AI, Mdjourney ve DeviantArt arasında sürüyor.

Sağlık verilerini biriktiren ve analiz eden teknolojik cihazlar ve uygulamaların yükseliş dönemini yaşıyoruz. Akıllı saatler, uyku ve egzersiz döngülerini analiz eden uygulamalar, ruh sağlığının iyileşmesine katkıda bulunan başlıklar ve dahası… Ödüllü uygulama TTcare de evcil hayvanların sağlığını fotoğraflar üzerinden analiz ediyor.

Yapay zeka teknolojisini kullanan yazılım, kullanıcı köpeğin veya kedinin fotoğrafını çektikten sonra görüntüyü analiz ediyor. Görseldeki olası göz, cilt veya diğer yaygın sorunlar hakkında kullanıcıyı uyarıyor. Uygulamayı geliştiren şirket AI FOR PET’in kullandığı teknoloji, veterinerlerden ve hayvanlardan toplanan, deneme yanılma yoluyla test edilmiş bir veri setini kullanıyor. Amacı ise evcil hayvanlar için riskleri ortadan kaldırmak, koruyucu bakım ve hastalıklar ilerlemeden müdahale edilebilmesini sağlamak. Böylece de yaşam sürelerinin uzaması ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi. Bunun için de kullanıcılar uygulama üzerinden veterinerleri takip edebiliyor, onlara sorular sorabiliyor.

Trend analizi organizasyonu WGSN ekibinden Andrea Bell, DeSo veya merkezi olmayan sosyal medyanın 2023’te inanılmaz derecede güçlü olacağını öngörüyor.

Salgının sosyal medya kullanımını hızlandırdığını biliyoruz, ancak bazı büyük sorunlara dikkat çekti: Kullanıcı kontrolü, mahremiyet, yanlış bilgilendirme… Bu durum esasen merkezi olmayan bir ağa yol açtı. Bu nedenle, sosyal medyanın geleceğini yönetmek için blockchain teknolojisine benzer şekilde, büyük şirketlere ait olmayan bağımsız sunucular devreye girecek. Merkezi olmayan sosyal medyanın neden popüler olabileceğini kavramak için önce güncel durumu anlamak gerekiyor. Bugün, sosyal medya, finans endüstrisinin Bitcoin’in yaratılmasından önce olduğundan daha da merkezileşmiş durumda. Bir avuç özel şirket, kamusal söylemi etkili bir şekilde kontrol ediyor ve kendi yaratmadıkları içerikten tekel kârı elde ediyor. Bu sırada, bu içerikleri gerçekten üreten içerik oluşturucular (büyük influencerları bu kapsamın dışında değerlendiriyoruz), modası geçmiş reklamlara dayalı bir iş modeli sayesinde düşük ücret alıyor, düşük ilgi görüyor ve yetersiz para kazanıyor.

Yani bugün, Instagram, TikTok veya Twitter’a gönderilen bir gönderi, onu gönderen yaratıcıdan ziyade bu şirketlere ait. Sonuç olarak da kazanılan para ağırlıklı olarak bu şirketlere gidiyor. Buna karşılık DeSo, tüm verilerini halka açık bir blok zincirinde depoluyor. Bu da herhangi bir kişinin küratörlüğünü kendinin yaptığı node (düğüm) çalıştırabilirken profiller, gönderiler, takipler vb.’nin depolandığı genel havuza da katkıda bulunabileceği anlamına geliyor.

Sıkça karşımıza çıkmaya başlayan döngüsel tasarımı, ‘al-üret-atık’ doğrusal modelini, ürünlerin çevresel olarak düşük etkili, daha uzun süre dayanacak ve üretim yerinde kolayca yeniden kullanılacak veya geri dönüştürülecek şekilde tasarlandığı dairesel bir tasarım modeliyle değiştiren bir yaklaşım olarak özetlemek mümkün.

Diğer pek çok sosyal ve ekonomik sürdürülebilir modelde olduğu gibi dairesel tasarımın da amacı, israfı ortadan kaldırmak ve kaynakların sürekli, kapalı döngü kullanımını sağlamak. Moda, iç tasarım ve hatta yeme-içme. Döngüsel tasarım prensiplerini pek çok bağımsız alanda kullanmak mümkün. Örneğin; Finlandiya temelli şirket Fazer, ileri dönüştürülmüş yulaf kabuklarından ticari ksilitol üretiyor. Sistemini şeker ikamesine yönelik artan uluslararası talep beklentisi üzerine kuran Fazer’in kullandığı yulaf kabuklarının kalıntıları biyoenerji olarak kullanılıyor. İtalya merkezli malzeme bilimi şirketi Balena’nın ilk moda üretimi olarak sunduğu terlikler ise kompostlanabilir ve biyolojik olarak parçalanabilen bir termoplastik malzeme olan BioCir’den yapılıyor.