Hayatta çevrenizdekilerden geri kalmamak adına neler yaptığınızı hiç düşündünüz mü?  Saatlerce sosyal medyada daha fazlasını görmek için aşağıya kaydırdığımız ekranlar, gitmek istemediğimiz halde sürekli kendimizi giriş kapısında bulduğumuz etkinlikler… Söz konusu hayallerimizi gerçekleştirmek ve daha iyi yaşamak adına başvurduğumuz yatırımlar olduğunda gündelik hayatlarımızdaki korkular yatırım kararlarımıza da yansıyabiliyor. Fakat kaçırmamak adına katıldığımız bir etkinlikte kaybettiğimiz birkaç saat ile kaçırmamak adına yaptığımız bir yatırımda kaybettiklerimizi bir teraziye koyduğumuzda maalesef birbirlerine denk düşmüyorlar. O zaman bugün, gündelik hayatımızdan yatırım alışkanlıklarımıza kadar uzanan FOMO yani kaçırma korkusunu mercek altına alalım. Tabii ki yatırım yapacağımız zaman bu korkudan kaçmak adına başvurabileceğimiz birkaç ipucu ile! O zaman hadi başlayalım.

CEO Arianna Huffington, kaçırma korkusunu mutlaka kaybedilecek bir oyuna benzetiyor. Çünkü Huffington’a göre dünyanın her yerinde her zaman bir şeyler olmaya devam ediyor ve başarıya giden yol anda kalmaktan geçiyor. Huffington, bu sözleri daha iyi bir yaşam için mi yoksa daha başarılı bir kariyer veya yatırım için mi söyledi bilmiyoruz ama biz de hayatla iç içe olan yatırım kararlarını vermeden önce derin bir nefes almayı ve çevremizdekilerden etkilenmemek adına bir adım geri atmayı tercih ediyoruz. Kaçırma korkusu ile yatırımlarımızda başkalarının kararlarından etkilenme sebeplerimizden bu korkudan kaçabilmek adına neler yapabileceğimize kadar FOMO kavramını bütün detaylarıyla ele alıyoruz.

FOMO Nedir?

Fear of missing out kavramından gelen FOMO, hayatta bir şeyleri kaçırma korkusu ile normalde yapmak istemeyeceğimiz veya yapmayı tercih etmeyeceğimiz davranışlarda bulunmamız anlamına geliyor. Gündelik hayatımızdan yatırım kararlarımıza kadar uzanabilen bu korku, yanlış finansal kararları hızlıca almamıza sebep olabiliyor. Stanford Üniversitesi’nde araştırmacı olarak çalışan Peter DeMarzo ve Ilan Kremer’e göre yatırımcılar, yatırımlarını kaybetmekten daha çok etrafındakilerden daha kötü bir performans sergilemekten korkuyor. Bu korkunun sebepleri ise sosyal anksiyeteden bulundukları ortamda artan yaşam koşullarını kapsayamama endişesine kadar uzanabiliyor. İnsanların dış etmenlere karşı duydukları korkunun yatırım kararlarını etkileyebileceğini söyleyen DeMarzo ve Kremer ikilisi, FOMO’nun kişisel finans kararlarında etkin bir rol oynama riski bulunduğunun altını çiziyor.

Z Kuşağı’ndan dot-com Balonuna Kadar FOMO

CFA Enstitüsü’nün yaptığı araştırmalara göre finansal FOMO, önümüzdeki dönemler için çok daha ciddi bir risk taşıyor. Bunun sebebi ise bugünün yatırım dünyasında çoktan yer edinmeye başlayan Z kuşağının finansal kararlarında FOMO etkisinin çok yüksek bulunması. Araştırma sonuçları; İngiltere, Kanada ve Amerika’da araştırmaya katılan her beş kişiden ikisinin ve Çin’de araştırmaya katılan her üç kişiden ikisinin daha önceki yatırım kararlarında FOMO’ya kapıldığını gösteriyor. Her ne kadar CFA Enstitüsü, Z kuşağı arasında FOMO’nun yaygın olma sebeplerini sosyal medya, kripto paralar ve aplikasyonlar olarak göstermiş olsa da finansal kararlarda kaçırma korkusu daha önceki kuşaklara da uzanıyor. Örneğin bugün dot.com balonu olarak çevirebileceğimiz “dot-com bubble”, yatırımda FOMO’nun 2000’lerin başında gerçekleşen örneklerinden biri. İnternet ve bilgisayar kullanımının artmasıyla “.com” uzantılı internet şirketlerine hızlıca yönelen yatırımcılar, henüz kârlı olmayan hatta geliri dahi olmayan internet şirketlerine araştırma yapmayıp bir furyaya kapılarak büyük miktarda yatırımlar yaptı. Ancak dot-com balonu patladığında yatırımcılar, büyük kayıplar ile yüzleşti. FOMO’nun daha yakın bir zamanda gerçekleşen örneğine bakmak istersek ise takvimlerimizi 2017 yılının sonlarına doğru geri çevirebiliriz. Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin artması ile yüksek değerden kendilerine Bitcoin almak için acele eden yatırımcılar, bu para biriminde bekledikleri artışı bulamadılar. 2018 yılında ise Bitcoin ciddi bir düşüşle karşılaştı.

FOMO’nun Riskleri

Yatırım kararlarında FOMO’ya kapılan yatırımcıları bekleyen birçok risk bulunuyor. Kalabalığı takip ederek yatırım kararları almak genellikle bir hisseyi normal market değerinden daha yükseğe satın aldıktan sonra panik içerisinde aynı hisseyi çok daha düşük bir değere satmaya sebep oluyor. Marketin patlamasından korktuğu için bir hisseyi çok daha düşük bir değere satmayı The Economic Times gazetesi, FOBI yani fear of being invested olarak tanımlıyor. Ayrıca yatırım kararlarında FOMO’dan etkilenen yatırımcılar, çoğu zaman bir yatırımın kazançlarına fazla odaklanarak risk hesaplamalarını göz ardı edebiliyor. Örneğin biraz önce bahsettiğimiz dot-com furyasında portföyünü çeşitlendirmeyi göz ardı eden yatırımcılar, 2000’lerin başında yatırımlarının çoğunu kaybetti.

FOMO’dan Kaçınma Yolları

• Sağlam bir finansal strateji: Yatırım kararı alırken hedef ve risk tolerasyonunuza uygun bir finansal strateji belirmek önem taşıyor. Sağlam bir finansal stratejiniz olduğunda marketin kısa döneme mahsus dalgalanmalarından daha az etkilenirsiniz.
• Kendinize dönün: Biliyoruz, “kendine dön” tavsiyesi bir iyi yaşam sözüymüş gibi duyuluyor. Fakat biz yatırımın iyi yaşam ile sıkı bir bağlantısı olduğunu düşünüyoruz. Eğer yatırım kararları almadan önce kendinize dönüp o yatırım fikrinin sizinle uyuşup uyuşmadığını kontrol ederseniz ileride endişelerinizden dolayı o yatırımdan hızlıca vazgeçme ihtimaliniz daha düşük olur.
• Disiplinli ve sabırlı olun: Yatırım uzun soluklu bir yol. Yatırımda hızlı bir şekilde kazanç sağlayan kişilerin hikâyeleri heyecan verici duyulsa da çoğu zaman kısa yolların kazanç getirmediğini hatırlamakta fayda bulunuyor.
• Yatırımlarınızı çeşitlendirin: Sadece FOMO değil, her türlü yatırımınızda varlığınızı farklı gruplara bölmek olağan risklerden etkilenmenizi en azaltacak yol.
• Araştırın: Her ne kadar önceki maddelerde araştırmanın altını çizmiş olsak da bir kez daha bahsetmek istiyoruz. Kazançlı yatırımlara ulaşılabilecek bir yol, marketin her detayını ve olasılıklarını yakından incelemek ile başlıyor.
• Uzmanlar ile çalışın: Eğer finansal FOMO’nuzun üstesinden gelmek sizi zorluyorsa finansal danışmanlar veya yapay zekâ destekli finans danışmanı uygulamalardan destek alarak size uygun yatırım yollarını seçebilirsiniz. Uzmanlar veya yapay zekâ destekli uygulamalar duygusal kararlar almanızı önleyerek, profilinize uygun portföyler oluşturmanızda size destek olacaklardır.

Ücret vermeden bir danışmandan destek almak isterim derseniz, yatırım odaklı bankacılık uygulaması Odea içinde yer alan yapak zekâ destekli akıllı yatırım danışmanı Rob’O’yu deneyebilirsiniz. Üstelik Rob’O, denemek isteyenlere gerçek para kullanmadan sanal işlem yapma fırsatı da sunuyor.

Rob’O tam olarak ne yapıyor derseniz; size yatırım beklentilerinizle ilgili birkaç basit soru sorarak sizin  5 risk profili üzerinden kendi risk profilinizi belirlemenizi sağlıyor. Daha sonra size, belirlediğiniz bu profilin risk algısına ve yatırım hedeflerine uygun olarak seçilen fonlardan oluşan bir teklif sunuyor. Bu teklifi inceleyip onayladıktan sonra fon dağılımını sizin adınıza takip etmeye başlıyor. Böylece yatırım performansını takip ederek her adımda destek olmaya devam ediyor.

Bu yazımızda yatırım kararlarında etkili olabilen FOMO hakkında bilgi vermeyi amaçlıyoruz. Sitemizdeki bütün içerikler bilgilendirme amacıyla yazılmıştır. İçeriklerdeki bilgiler konusunda konunun uzmanlarına danışmanızı ve önerileri uygulamadan önce bir uzman görüşü almanızı tavsiye ederiz. Yatırım hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

***

UYARI NOTU:

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Yatırım yapmadan önce kendi risk ve getiri tercihlerinizi öğrenmeli ve her halükarda söz konusu faaliyetler için yetkili bir kuruluşu ile çalışmanızı ve diğer kaynaklardan faydalanmanızı öneririz. Zira sadece buradaki bilgilerle yatırım yolculuğunuza başlamanız beklediğiniz sonuçları doğurmayabilir. Beklentileriniz kapsamında bir getiri elde edemeyebileceğiniz gibi, risk algınızın üzerinde bir kayıp yaşayabilirsiniz. Buradaki yazılarda yer alan bilgiler, ulaşılabilen ilk kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. İşbu yazılardaki yorumlardan; eksik bilgi ve/veya güncellenme gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan ve burada yer alan bilgiler dayanarak alınacak yatırım ya da benzeri kararların sonuçlarından Odea Bank A.Ş. ve çalışanları sorumlu değildir.

Kapak Fotoğrafı: Ryoji Iwata – unsplash.com

İlginizi çekebilir: Odea’dan Davranışsal Finans