Haberler

İlk kez 1979 yılında pazarlama ve ekonomi teorisyeni Elizabeth Hirschman tarafından ortaya atılan Cashless Effect, harcama yaparken nakit para dışındaki yöntemleri kullanmaya olan eğilimimizi ifade ediyor.

“Temassız ödeyeceğim.” Bu cümleyi haftada kaç kez kullandığınızı hiç düşündünüz mü? Özellikle kredi kartlarının varlığıyla birlikte hayatımızda önemli bir yeri olan “cashless effect” temassız ödeme ve internet alışverişinin günlük yaşamın vazgeçilmez bir rutini haline gelmesiyle geçmiştekinden dahi fazla tetikleniyor. Fiziksel olarak parayı uzatmamanın sanki para harcamıyormuş hissi yarattığı konusunda zaten hemfikiriz. Cashless effect’in bir diğer ilgi çekici etkisiyse kredi kartıyla alışveriş yaparken ürünün fiyatı yerine özelliklerine odaklanmayı sağlıyor olması çünkü harcanan parayı fiziki olarak görmemek eylemin maddi götürülerine yönelik anksiyeteyi azaltıyor! Bu fenomenden daha az etkilenmek için önerilenler arasından ilki elbette nakit para kullanmak. Artık hiç de alışık olmadığımız bu ödeme yöntemini benimsemek için sosyal medyada sıkça karşılaştığımız trend ise bir harcamalar cüzdanı oluşturmak. Bunun için kira, faturaları, mutfak alışverişi, kültür&sanat, dışarıda yemek gibi başlıklar altında harcamaları tek tek ayırmanız ve her bir kategori için bir ayda kullanabileceğiniz maksimum miktarı nakit olarak zarfların içine yerleştirmeniz yeterli. “Cash envelope” sisteminin bir örneğini görmek isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.

“İyi misiniz yoksa ailedeki en büyük kız kardeş misiniz?” Bu sorunun karşılığı olarak anlatabileceğimiz #EldestDaughterSyndrome yani “en büyük kız kardeş sendromu” TikTok’ta 7.8 milyon görüntülenme alan yeni bir fenomen.

Fenomenden söz eden paylaşımlar yapan sosyal medya kullanıcıları ailedeki en büyük kız kardeş olmanın yetişkinlikte mükemmeliyetçilik, herkesi memnun etme çabası, suçluluk hissi, kontrol problemleri ve kıskançlık gibi karakteristik özelliklerle ilişkili olduğunu söylüyor. Burada da karşımıza ‘parentification’ kavramı çıkıyor. Ebeveynleştirme olarak tercüme edebileceğimiz kavram ebeveynlerin çocuklarına duygusal ve/veya pratik destek sağlamak yerine bunları çocuklarından beklemeleri anlamına geliyor. Videolarında bu soruna değinen içerik üreticiler, sosyal ve ekonomik yetersizlikler, din, sosyal geçmiş ve ırk gibi faktörlerin de en büyük kız kardeş sendromuna eklenen katmanlar olduğunu belirtiyor. Örneğin; konu üzerine TikTok’ta paylaştığı video 750.000 kez görüntülenen 21 yaşındaki Aneira Refinery’e verdiği röportajda kendi durumunu şu şekilde açıklıyor: “Güneydoğu Asyalı ailemdeki hemen hemen herkes bana güveniyor. Benim kültürümde aile her zaman ön planda tutulmalıdır ve yaşlandıkça daha fazla sorumluluk sahibi olursunuz. Ailenin ilk kızı ve ilk torunu olarak bana etrafımdaki herkesle ilgilenmem gerektiği öğretildi. Ben de öyle yaptım. Herkesin bana saygı duyduğunu ve ailede bir rol model olduğum için mükemmel olmam gerektiğini düşündüm. Deneyimlerime göre, bu oldukça yalnız ve zor, özellikle de akıl sağlığım için. Sanki ben hariç herkesin hata yapmaya hakkı var gibi hissediyorum.”

Yazın gelişiyle birlikte artan etkinlikler, canlanan sosyal yaşamlar ve tabii ki aynı ivmeyle yükselen sosyal medya paylaşımları. Kendinizi kafanızı dağıtmak için Instagram’ı açıp daha canınız sıkkın bir biçimde kapatırken bulduğunuz oluyor mu?

Tatil için yaptığınız tercihlerden ya da yapamadığınız tatillerden utanma hissine ‘travel shaming’ deniyor. Aslında ‘travel shaming’i yaratan diğer insanların direkt olarak yaptıkları yorumlarla ilgili değil. Daha çok kıyaslamalardan ve bunları tetikleyen sosyal medya paylaşımlarından kaynaklanıyor. Bu rahatsızlık hissini azaltmak için yapılabilecekler arasındaysa; sosyal medyanın herkes tarafından hayatının en ışıltılı anlarını gösteren bir mecra olarak kullanıldığını hatırlamak, tatillerin bir yarış için değil günlük rutinden sıyrılmak ve ruh sağlığımızı iyileştirmek için var olduğunu anımsamak var.

Toksik pozitifliğe bir antidote olarak görülen trajik optimizm yaşama dair pozitif ancak daha realistik bir tutuma sahip olmayı ifade ediyor.

WGSN, 2024’ün tüketicilerinin özelliklerini anlatırken kullandığı trajik optimizmin 2024’te bir zorunluluk haline dönüşeceğini öngörüyor. Bunun nedeniyse “baş etmek zorunda olma kültürü” (cope culture) ve pandemi sonrası artık beklentilerimize uymayan bir yeni “normal”e dönüş yapma hali olarak açıklanıyor. TikTok’da izlenen 20 milyar “özbakım” videosu ve Instagram’da paylaşılan 60 milyon özbakım içeriği insanların daha iyi hissetmeye yönelik eylemlere yöneldiğini kanıtlar nitelikte. WGSN TrendCurve verilene göre artan stres ve anksiyete mod yükseltmeye yönelik içeriklere olan ilgiyi artıyor. Bu durum da hem yaşam pratiğini ve tüketim alışkanlıklarını da etkiliyor. Çevresel ve ekonomik sıra dışılıklar tüm hızıyla devam ederken cilt bakımına olan ilginin her geçen gün artmasını bu durumun bir örneği olarak düşünmek mümkün.