Haberler

Sosyal medya detoksları, ekran zamanı kısıtlamaları, telefon kapatılarak girilen meditasyon kampları… Ruh sağlığıyla ilişkisi iyi olarak anılmayan internetin ünü değişmeye hazırlanıyor olabilir mi? Oxford İnternet Enstitüsü (OII) tarafından yayınlanan 168 ülkeden verilerle yapılan yeni bir çalışma, internet kullanımının sürekli olarak iyilik haliyle ilişkili olduğunu ortaya çıkardı.

Araştırmacıların, Latin Amerika, Asya ve Afrika’daki ülkeler de dahil olmak üzere dünya çapında 15 ila 99 yaşları arasındaki iki milyon kişiden 2006 ile 2021 yılları arasında toplanan verileri analiz ettikleri araştırmaya göre, internet erişimi olan veya interneti aktif olarak kullanan kişiler daha yüksek düzeyde sosyal refah ve yaşam doyumu bildiriyor. Yani araştırma internetin kötü ününe karşı bir tez sunuyor. Bununla birlikte OII, bazı bulgularının hala genç kadınlar arasında sosyal medya kullanımı ile depresif belirtiler arasında bildirilen bağlantılarla “tutarlı” olduğunu da not düşüyor. Araştırmacılara göre bu bulgular internet erişiminin mutsuzluğa neden olduğu anlamına gelmiyor; fakat “siber zorbalığın arttığı ve genç kadınlar arasında sosyal medya kullanımı ile depresif belirtiler arasında daha olumsuz ilişkiler olduğu yadsınamaz bir gerçek.

TikTok’ta ‘rejection theraphy’ yani reddedilme terapisiyle ilgili ifadenin altında 54 milyondan fazla gönderi bulunuyor. Bu videolarda insanların kendilerini geren durumlara soktuğu utanç verici anları izliyoruz. Peki amaç ne? Yanıt: Reddedilme korkusundan kurtulmak!

Reddedilme terapisi, göz ardı edilmeye, alay edilmeye veya eleştirel gözle bakılmaya alıştıkça, hassasiyet duygularını ve sosyal kaygıyı azaltmayı amaçlıyor. Önerilen etkinlikler ise; kalabalık bir kaldırımda yere uzanmaktan Harvard’a sadece laf olsun diye başvurmaya kadar uzanıyor. Buradaki temel amaç ise kişiye reddedilmenin nadiren hayal ettiği kadar kötü olduğunu deneyimler üzerinden kanıtlamak. Yöntem, “kasıtlı olarak ne kadar çok reddedilirseniz, bu gerçekten gerçekleştiğinde o kadar az acı verir” terorisini savunuyor. Böylece de reddedilme konusunda hassasiyeti olan ve bu nedenle de istedikleri için adım atmaktan kompulsif olarak çekinen kişilere reddedilmeye karşı bağışıklık kazanabilirsiniz, böylece de onları utanç korkusuyla dolu bir hayattan kurtarmayı hedefliyor. Psikoterapist Rachel Goldberg’ün Bustle’a verdiği röportaja göreyse bu yöntem basit bir TikTok trendinden daha fazlası ve geçerli terapi uygulamalarına dayanıyor. ‘Exposure theraphy” yani maruz bırakma terapisinin incelikli bir formu olarak adlandırabileceğimiz reddedilme terapisinin amacı, bireyleri güvenli bir ortamda korkulan uyarana maruz bırakarak korkularıyla yüzleşmelerine ve kademeli olarak korkularının üstesinden gelmelerine yardımcı olmak, sonuçta korku tepkisinin yoğunluğunu azaltmak ve güveni arttırmak.

Uyurken sıcağa ya da soğuğa ihtiyaç duyanlar, yorganı bir kuş tüyü kadar hafif sevenler yada ‘weighted blanket’ tutkunu anksiyete sahipleri… Kulağa romantik gelmekle birlikte iki kişinin birlikte uyuması birçok fonksiyonellik sorununu beraberinde getiriyor. Öyle ki ‘sleep divorce‘ yani uyku esnasında ayrılmak yeni 1800’lü yıllardaki gibi trend haline gelmeye başlıyor.

Bir başka çözüm olarak öne çıkan İskandinav uyku yöntemi de bir yorganı iki kişi arasında paylaşmak yerine iki ayrı yorgan kullanmayı ifade ediyor. Buradaki fikir, ayrı battaniyeler kullanarak uyku bozukluklarını azaltabilmek ve kendi vücut sıcaklığınızı daha iyi düzenleyebilmek. Yöntem adını İskandinav ülkeleri İsveç, Norveç ve Danimarka’daki bu popüler uyku tarzından alıyor. Çiftler İskandinav uyku yöntemini tercih ediyorlar çünkü ‘sleep divorce’tan farklı olarak bu yöntem birlikte uyumanın faydalarını sağlarken aynı zamanda her kişinin kendi yatağını kullanma özerkliğine de olanak tanıyor. İskandinav uyku yönteminin kişinin uyku ortamına pek çok faydası olduğu öne sürülüyor. Çünkü iki ayrı yorgan kullanmak, her kişinin uyurken kendi sıcaklığı üzerinde özgürlüğe sahip olmasını sağlıyor. Üşüyen partner yorganına tamamen sarılabilirken daha sıcak ortamlarda uyuyabilen partner daha hafif bir battaniyeyle uyumayı veya yorganını vücudunun bir kısmına örterek bacaklarını veya ayaklarını hava akışı için her iki tarafta açığa çıkarmayı tercih edebiliyor. İki adet yorgan aynı zamanda yorgan hırsızlığını da çözdüğünden her kişi kendi tercihine göre kesintisiz uyuyabiliyor.

‘Dating’ uygulamaları, sıfırdan bir iş kurmak ve müşteri bulmak, işe veya eğitime uzaktan katılmak… Hayatımızın aklımıza gelebilecek her alanı için online varlığımızın önem taşıdığı bir tartışmasız. Çevrimiçi dünya, artık zamanımızın büyük bir kısmını harcadığımız yer. Tüm bu pratikliğin yanı sıra dijital çağ maalesef aynı zamanda kadınlar ve marjinal kitleler için yeni zarar ve istismar fırsatları da yaratıyor.

Görüntüye dayalı cinsel istismar (deep fake), derin sahtekarlıklar, cinsiyetçi önyargı ve gözetleme gibi sorunlarına ardından dijital güvenlikle ilgili tartışmalar ön plana çıktı; ancak mevzuatın yetişmesi yavaş olduğundan zararlar devam ediyor. Kadınlar, dijital çağın kadınları dışlamak yerine onlara hizmet etmesini sağlamak ve çevrimiçi dünyanın güvenli ve pişmanlık duymadan var olabileceğimiz bir dünya olduğu konusunda ısrar etmek için mücadele ediyor.

Örneğin; 23 yaşındayken Doğu Londra’daki en genç Siyah kadın Meclis Üyesi seçilen ancak bu başarısını kutlayamadan viral çevrimiçi tacize maruz kalan Seyi Akiwowo, dijital güvenlik ve refah üzerine atölye çalışmaları sunan, kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Glitch’i kurdu. Mashable’ın haberine göre Birleşik Krallık hükümeti, Kadınlara Yönelik Şiddete Son Koalisyonu ile ortak kampanyalarının ardından kadınların ve kızların güvenliğini Çevrimiçi Güvenlik Yasası’na entegre etti ve Glitch artık tüm siyasi partilere, siyasi manifestolarında çevrimiçi istismarı ele almaları çağrısında bulunuyor. Akiwowo’nun “How To Stay Safe Online” isimli kitabıysa kadınlar ve dışlanmış cinsiyetler için onları dijital refahımızı koruyacak araçlarla donatan pratik bir el kitabı niteliğinde.

Müzik ve yemeğin, Alzheimer hastalarının zihinlerinin derinliklerindeki anıları hatırlamalarında yardımcı olduğuna dair pek çok araştırma ve çalışma bulunuyor. Yemek paylaşmanın duygusal anılar yarattığını gösteren bu çalışmalardan hareket eden Nestle’nin “Unutulmaz Tarifler” isimli yeni projesi de yemeklerin anıların hatırlanmasında oynayabileceği role dair ipuçları sunuyor.

Kampanya için Fred Luz yönetmenliğinde çekilen dört dakikalık filmde, dört Alzheimer hastasının öyküleri ekrana taşınıyor. Şef Carol Albuquerque hastaların zamanında yazmış olduğu tariflerden ve ailelerinin anlattıklarından yola çıkarak, anıların yeniden canlanması umuduyla yaşlıların çocukluk yıllarından kalma tarifleri hazırlıyor. Alzheimer konusunda farkındalığı artırmayı amaçlayan kampanya bu dört kişinin ve ailelerinin paylaştığı duygusal anları sunmaktan bir adım daha öteye gidiyor ve aslında güvenli bir paylaşım alanı oluşturuyor. Platforma katılan herkes kendi yemeklerini ve öykülerini paylaşabiliyor. Ayrıca kampanya için yeniden yaratılan tüm tarifler markanın tarif sayfasında yer alıyor.

Usta ertelemecilerdenseniz işlerinizi nasıl ertelemeyeceğinize dair makaleler okuyarak bile ertelemeyi başarıyor olabilirsiniz. Eat the frog yönteminden verimli erteleyicilikle mücadeleye onlarca farklı yöntem ve öneri arasında şimdi de karşımıza dikkat dağıtanlar listesi çıkıyor.

Erteleme huyu karşısında ajanda tutmak ve düzenli çalışma saatleri belirlemek gibi yöntemlerin işe yaramadığı konusunda hemfikiriz. Dikkat dağıtanlar listesiyse alışıldık önerilerden farklı olarak halihazırda yapmakta olduğunuz şeye odaklamayı sağlamayı hedefleyen bir yöntem. Bu yöntemle, bir proje üzerinde çalışırken dikkatinizi dağıtan her şeyin bir listesi yapılıyor. X konusunda endişeleniyor olmak, bulaşıkları yıkamak, telefonu kontrol etmek vb. kalemleri içerebilen bu listeyi oluşturmak bu dırdırcı fikirleri kafanızdan çıkarıp bir kağıt parçasına aktardığı için asıl yapmanız gereken iş yerine dikkat dağıtanları ertelemenizi sağlıyor! Böylece ara verdiğinizde, hemen yapmanız gereken bir şey olup olmadığını veya listeden kaldırabileceğinizi görmek için dikkat dağıtıcılar listesini gözden geçirme şansı sunuyor.

Dikkat dağıtma listesi numarası, 25 dakikalık artışlarla çalışılan ve arada beş dakikalık aralar verilen Pomodoro Tekniği ile özellikle işe yarar. Molalar sırasında çoğu zaman bir sürü küçük şeyi listeden çıkarmak mümkün hale geliyor.

Dove, 2004 yılında hayata geçirdiği Gerçek Güzellik kampanyasının 20’nci yılında, kadınların ve genç kızların güzelliği nasıl deneyimlediklerini incelediği global bir rapor yayınladı. Dove Güzellik Algısı Raporu Türkiye verilerine göre; her 5 kadından 1’i, ideal güzellik tanımına ulaşabilmek için hayatının 5 yılından vazgeçebileceğini belirtiyor. Araştırmada güzelliğin gerçek dışı temsili konusunda yeni bir gündem maddesi olarak yapay zekaya dikkat çeken marka, #GüzellikGerçekKalsın kampanyasıyla yapay zekanın nasıl bir güzellik tanımı öğrenmesini istediğimizi sorguluyor.

Gerçek güzelliğin temsiliyeti karşısında bugün, en büyük gündemlerden biri Yapay Zeka. Uzmanlar, 2025 yılında online içeriklerin yüzde 90’ının yapay zeka tarafından üretileceğini öngörüyor*. Öyle ki sadece geçen sene metinleri görsele dönüştüren algoritmalarla 15 milyar görsel üretildiği kaydedildi. Ancak yapay zeka, görsel imajların üretilmesi konusunda bir yaratıcılık ve çeşitlilik fırsatı sunsa da gerçekçi olmayan ideal güzellik kalıplarını yeniden üretmeye ve kadının temsiliyeti konusunda var olan yetersizliği sürdürmeye devam ediyor. Bugün 10 kadın ve genç kızdan 8’i, online ortamlarda kendilerini olumsuz etkileyen gerçek dışı güzellik ölçütlerini temsil eden içeriklere maruz kaldıklarını söylüyor. Her 3 kadından 1’i, gerçek olmadığını ya da yapay zeka tarafından üretildiğini bilse bile online ortamlarda gördüğü kadın görselleri nedeniyle dış görünüşünü değiştirme baskısı hissediyor. Tam da bu nedenle Dove, cesur bir adım daha atıyor ve reklamlarında, kadınların fotoğraflarını üretmek ya da değiştirmek üzere asla yapay zeka kullanmayacağını taahhüt ediyor.

Dayatılmış güzellik kalıplarının, özellikle gençlerin kendilerini ifade ediş biçimlerini deforme ettiğini, cesaretlerini kırdığını ve hatta ciddi boyutlarda sosyal anksiyete yaşattığını söyleyen Birce Akalay, “yapay zekaya gerçek ve çeşitli güzellik tanımlarının öğretilmesi gerektiğine inanıyorum” diyerek Dove’un #GüzellikGerçekKalsın kampanyasına destek veriyor.

Harvard Business School profesörlerinden Michael Norton, ritüelleri emodiversity yani duygusal çeşitlilik yaratmak için kullanabileceğimizi vurguluyor.

İnsanların genellikle günün belirli bir dönemini işaretlemek veya kendilerini motive etmek için her zaman kendi ritüellerini doğaçlama olarak yaptıklarını söyleyen Norton (koşmadan önce ayakkabılarını belirli bir şekilde bağlamak, akşam yemeğinden önce bir dizi mum yakmak ve önemli iş toplantılarından önce bir mantra okumak vb.) bunların bilinçaltında gerçekleşmesine izin vermek yerine, başka türlü tanıyamayabilecekleri ritüelleri tanımlamalarını öneriyor: “Düşünmek, kendinizi buna kaptırmak ve ekstra keyif almak gerçekten biraz zaman ve alan gerekiyor. Bu anlamlı eylemler duygusal deneyimlerini olumlu bir şekilde geliştirebilir ve duygusal çeşitliliği sağlayabilirler.”

Norton’un önerdiği yöntemi ilgi çekici kılan önemli bir nokta da bir ritüelin, kendimizi dağınık ve daha az bağlı hissetmemize neden olan, ‘kıyamet kaydırm’doomscrolling’ gibi dürtü odaklı dijital davranışlara karşı bir siper olabilmesi. Doğru zamanda doğru ritüel, birinin telefonuna uzanıp sonuçta tatmin edici olmayan bir dikkat dağıtıcı şey yapmasını engelleyebiliyor. Bunun için önerilen üç temek alışkanlık ise şu şekilde: telefona sabah uyanır uyanmaz dokunamamanız için onu uyumadan önce sabah ritüelinizden uzaklaştıracak bambaşka bir odada bırakmak, sevdiklerinizle zaman geçirirken telefonunuzu ‘do not disturb’ moduna alıp çantanızdan çıkarmamak ve haberleri okumak gibi halihazırda telefonunuzu içeren ritüellerinizden uygun olanlarından çıkartmak (Örneğin; maillere ve haberlere yalnızca sabahları işe başlamadan önce 10 dk iş bilgisayarınızdan bakmak)

Verimlilik üzerine kurulu yaşam trendlerinin ardından hayatımıza ‘goblin mode’ ‘rotting’ gibi günü yatakta ya da koltukta hiçbir şey yapmadan geçirmek anlamına gelen terimler girmeye başlamıştı. İkoçya’ya özgü bir kelime ve sabah alışkanlığı olan ‘hurkle durkle’ ise sabahları yavaştan bir pratik olarak karşımıza çıkıyor.

Hurkle-durkle, kalkmanız “gerektiğinden” çok sonra, en iyi battaniyenize sarılı olarak yatakta uyanık kalmak anlamına geliyor. 1800’lü yıllara dayanan bir İskoç terimini yeni duyuyor olmamızın nedeniyse yakın zamanda TikTok’ta viral hale gelmesi. Bir diğer trend olan ‘bed rotting’e çok benzese de ‘hurkle-durkle’ın farkı yatakta kalma eyleminin bir sonu olması. Yatakta uzandığınız hoş bir sabah ama mutlaka tam bir gün ya da hafta sonu olması gerekmiyor. Hurkle-durkle kadar eğlenceli bir kavram iyi hissettirmeli, bu nedenle de yatakta biraz daha fazla zaman geçiriyorsanız, telefonunuzu veya bilgisayarınızı bir kenara bırakıp okuduğunuz kitabı elinize almanız, partnerinize dönüp sohbet etmeniz ya da yalnızca kendinizi dinlemek için hiçbir şey yapmadan durmanız öneriliyor. Yani ‘hurkle-durkle’ bir bakıma sıkıcı olmayan bir sabah meditasyonu ya da güne hazırlık ritüeli yerine geçiyor. Böylelikle de mikro-trend çılgınlığı içerisindeki en sempatik üretim olarak kelime dağarcığımıza yerleşmeye hak kazanıyor.

Pek çoğumuz küçüklüğümüzden beri bize empoze edildiği şekilde; mutsuzluk, stres, endişe gibi negatif hatta toksik olarak sınıflandırdığımız duygulardan kaçınarak olabildiğince neşeli, mutlu, huzurlu olmak için beynimizi kodlamaya çalışıyoruz. Bununla birlikte diğer her şeyde olduğu gibi abartıldıkça anlamını yitiren “pozitiflik” kavramının zararları üzerine artık yeterince fikrimiz var öyle ki Terapist Whitney Goodman’ın okura olumsuz duyguları deneyimlemenin ve onlarla başa çıkmanın etkili yollarına dair nitelikli bir rehber sunduğu kitabı Toksik Olumlama: Mutlu Olmakla Kafayı Bozmuş Bir Dünyada Kendin Olmak ile karşımıza çıkıyor.

Gerçek hayatta olumsuzlukları görmezden gelerek, bu duygulardan kaçınma refleksine sahip olmamıza neden olan toksik pozitiflik kavramını merkeze alan kitapta, bu durumun kendimize ve ilişkilerimize ne kadar zarar verdiğini ortaya koyuluyor. İddiasını araştırmalar ve danışan hikâyeleriyle destekleyen Goodman ​“Peki olumlu olmak tüm sorunların çözümüyse neden çoğumuz endişeli, depresif ve tükenmiş hâldeyiz?” sorusuna yanıt arıyor. Her yeni gün pozitif olma baskısıyla karşı karşıya kalan insanların rahatsızlık hissiyle empati kuran kitapta hastalık, kayıp, ayrılık ve diğer zorluklarla karşı karşıya kalındığında bile gerçek duygular hakkında konuşmak, onları sindirerek zamanla daha iyi hissetmek için çok az fırsat bulunduğuna dikkat çekiliyor.