Hamur işiyle, tatlıyla genelde arası iyi olan bir milletiz. Durum böyle olunca hem hamur işi hem de tatlı olan aşırı lezzetli bir tatlıyla geldim. Bakmayın ona çörek denilmesine. Bizim bildiğimiz çöreklere hiç benzemiyor. Bu çörek başka çörek diyorum ve sizleri harika ve aşırı lezzetli bir tatlıyla tanıştırmak istiyorum. İşte karşınızda Berliner!

Berliner, biçimi ve yapımı itibariyle donuta benzeyen, içi dolgulu puf puf hamur topu. Donut gibi ortası boş halka yerine yuvarlak olarak yapılan esasında Alman Donutu olarak adlandırılan bir tür tatlı olan Berliner, Alman pastası ya da Alman çöreği olarak da adlandırılıyor.  

Berliner, isminden dolayı aslında Berlin’in meşhur tatlısı olarak düşünülebilir ama birisine sorsanız tam olarak neyi kastettiğinizi anlamayabilir. Peki ama neden? Nedeni tam olarak şu; tatlı Almanya’nın birçok yerinde farklı isimlerle biliniyor. Berlin, Köln ve Stuttgart’da “Berliner”, Nürnberg ve Müchen’de “Krapfen”, Frankfurt’da Krâppel ve Erfurt’da ise Pfannkuchen olarak farklı şekilde adlandırılıyor. Diğer bölgelerine baktığımızda Hessen’de “Krâppel”, Schwaben’de “Kuchli”, Achen ve çevresinde “Puffel ya da Puffelchen” olarak da karşımıza çıkıyor. 

Aslında Almanya’nın dışında diğer ülkelerde durumun aynı olduğu, farklı isimlerle adlandırıldığı görülüyor. Örneğin, Polonyalılar pączki veya krepel, Macarlar fánk, Avusturya Krapfen, Slovaklar šišky, Çekler ise koblihy terimini kullanırken, Slovenya’da daha çok krofi, Hırvatistan, Bosna ve Sırbistan’daki standart ismi ise krofne veya krafne olarak kullanıyor. Ayrıca Fransa’da Boule de Berlin, İngilitere’de  Jelly Donut, İtalya’da ise Bomboloni olarak tercih ediliyor. Türkiye’de ise genellikle Alman pastası olarak biliniyor.  Tabi bizler aslında farklı bir pasta türüne alman pastası diyoruz, onunla karıştırmamak gerek. 

Değişik isimlerle adlandırılan bu tatlının kökeniyle ilgili farklı efsaneler yer alıyor. Tatlının kökeniyle ilgili en bilinen efsaney ile başlamak istiyorum. Orduda nişancı olarak görev yapan birinin kendi yeteneklerini pasta sanatı üzerinde kullanmaya karar vermesiyle 1740-1786 yılları arasında hüküm süren Prusya hükümdarı II.Friedrich’in özel fırıncısı olarak işe giriyor. Orduda nişancı olduğundan top mermisi yani gülle şeklinde bir tatlı yapmayı deniyor. Elinde fırın olmadığı için o anki şartlar altında kızartma tavasını kullanıyor. Kızartılan hamurların üzerine de pudra şekerini attıktan sonra fırıncı Berlin doğumlu olduğu için de tatlıya “Berlin” ismini veriyor. İşte bizim bildiğimiz “Berliner”in böyle ortaya çıktığı söyleniyor. Başka bir rivayette ise, Avusturya Bavaria’da yaşayan Viyanalı bir pastacı olan Cäcilie Krapf’ın 1960’lı yıllarda dükkanında sattığı chilli toplarına geliştirerek içine meyve marmelatı koymasıyla elde ettiği anlatılıyor. Ayrıca Romanların etkisi olduğu bile söyleniyor. 

Peki bu lezzet nasıl yapılıyor? Sorusuna gelin hep birlikte yanıt arayalım. Almanların bilinen en güzel tatlılarından biri olan Berliner, mayalanmış hamurun yağda kızartılması ve sonrasında ikiye bölünerek içine reçel, çikolata ya da başka malzemelerin eklenmesiyle ortaya çıkan bir lezzet. Almanya’nın batı bölgesinde iç dolgu olarak çilek, ahududu reçeli ön planda ancak kayısı marmaletı da görürseniz şaşırmayın. İç dolgu diğer ülkelerde nasıl bilmiyorum ama geniş bir yelpazesi olabilir. Sonuçta puf bir hamurun içine sanırım birçok malzeme yakışabilir. Ben Türkiye’de iç dolgusu nutella üstü badem parçacıklı olanı denemiştim mesela. Nefisti. Zaten nutellanın yakışmadığı ne olabilir ki doğrusu. Tüm bu aşamalardan sonra en son üzerine karamelize şeker ya da pudra şekeri dökülerek servis ediliyor.

Ayrıca tatlının iç dolgusu hakkında bambaşka bir şey daha öğrendim. Bu tatlı karşı tarafa şaka yapıldığında iç dolgu tamamen şaka amacına uygun bir malzemeyle bile yapılabiliyormuş. Karşıdakinin surat ifadesi görülmesine dayalı bir tür şaka yoluyla eğlenme yöntemi olarak da tercih ediliyor. 

Berlin donutu olarak da bilinen bu tatlı esasen dünya çapında da tanınıyor. Dünya çapındaki ününün nedeni ise ABD Başkanı John F. Kennedy’dir. 26 Hazirn 1963’te Batı Berlin’de yaptığı konuşmada “ Ich bin ein Berliner” yani “Ben bir donutum/ Ben bir reçelli çöreğim” anlamına gelen bir cümle kurmasının o döneme damga vurduğu söyleniyor. “Icb bin Berliner” “Ben Berlinliyim” demesi gerekirken “ein” ekiyle bambaşka anlama gelen cümleyle tarihe geçiyor ve tatlı dünya çapında tanınan bir tatlı oluveriyor.

Peki son olarak bizler bu tatlıyı özellikle nerede yemeliyiz? Bu soruyu aslında  yerinde deneyimleyip sizlerle paylaşmak isterdim ama şu an elimde böyle net  deneyime dayalı bir veri ne yazık ki yok. O yüzden konuyla ilgili yaptığım araştırmalar sonucunda birkaç mekanı sizlerle iletmek istiyorum. Berlin’de Brammibai’s Donuts mekanını sevgili yoldabiblog.com sayesinde keşfettim. Donut sevmeyeni bile sevdirmeyi başardıysa bu mekan şimdiden merak uyandırıyor diyebilirim. Ayrıca tatlı mekanı olarak Kereuzberg’teki Pastel’i de epey duydum, ona da şans verebilirsiniz. Ben listeme önerilen mekanları ekledim, seyahat planlarınız varsa sizler de not almaya vakit kaybetmeden başlayabilirsiniz. 

Türkiye’de ise ben bulunduğum şehirde deneyimlediğim, gayet güzeldi. Gaziantep İbrahimli’de Geek adlı mekanda harika berliner mevcut. Bu taraflardaysanız ya da yolunuz düşerse tavsiye ederim. Son olarak internet sayfalarında epey farklı berliner çeşitlerini gördüm. Tiramisulu, kitkatlı, kayısılı, bavyera, frambuazlı ya da orman meyveli birçok farklı çeşitleri var. İstanbul’da birden fazla şubesi olan “Gurmania”yı not edebilirsiniz. ( Sosyal medya hesabı @gurmaniafoods, buradan da inceleme yapabilirsiniz.) Eminönü, Bakırköy ve Kadıköy Moda’da yer alan şubelerine uğrayıp farklı birçok lezzetle de buluşabilirsiniz. 

Kapak Fotoğrafı: Pinterest

İlginizi çekebilir: Gizem Öztürk’ten Babka